James Macpherson ( 27 oktyabr 1736 – 17 fevral 1796) — Şotlandiyalı yazıçı, şair, ədəbiyyat kolleksioneri və siyasətçi idi. O, əsasən Ossian dövrü epik şeirlər ilə tanınır. Macpherson bu şeirləri Qal dilindən kəşf edib tərcümə etdiyini iddia etmişdir. Macphersonun ən məşhur əsərləri "Fingal" (1762) və "Temora" (1763) daxil olmaqla, Ossian adlı qəhrəmanın ətrafında qurulan epik şeirlər toplusudur. Bu əsərlər qədim Şotlandiya və İrlandiya mədəniyyətinə aid olduğu iddia edilən hekayələri və şeirləri özündə birləşdirir. Macpherson-un əsərləri Avropada romantizm hərəkatının yaranmasında mühüm rol oynamışdır. Ancaq Macphersonun iddiaları mübahisələrə səbəb oldu. Bir çox alim və ədəbiyyat tənqidçisi onun əsərlərinin qədim mənbələrdən tərcümə deyil, öz yaradıcılığı olduğunu iddia etdi. Bu mübahisələrə baxmayaraq, Ossian əsərləri ədəbiyyat və mədəniyyət tarixində əhəmiyyətli bir yer tutur. James Macpherson həmçinin siyasi fəaliyyətlə də məşğul olmuşdur. O, Britaniya Parlamentində üzv kimi çıxış etmiş və müxtəlif siyasi məsələlərdə fəal rol oynamışdır. Macphersonun irsi Şotlandiya ədəbiyyatının və mədəniyyətinin inkişafında mühüm rol oynamışdır. Onun əsərləri həm öz dövründə, həm də sonrakı nəsillər üçün ədəbi və mədəni bir miras kimi qiymətləndirilir. Ossian şeirləri romantizm hərəkatının tərəfdarları üçün ilham mənbəyi olmuş və Avropa ədəbiyyatının inkişafına təsir göstərmişdir. Həyatı və təhsili James Macpherson, 27 Ekim 1736-cı ildə İskoçiyanın Badenoch bölgəsindəki Ruthven kəndində doğulmuşdur. O, İskoç dilində olan əsərləri ilə məşhurlaşmış və daha sonra İngilis dilinə tərcümə edilib. Macpherson, Glasgow Universitetini bitirdikdən sonra Oxford Universiteti-nə daxil olmuşdur. Təhsilini başa vurduqdan sonra o, əvvəlcə müəllimlik, sonra isə yazarlıqla məşğul olmuşdur. Ədəbi fəaliyyəti və üslubu James Macpherson daha çox Ossian adı ilə tanınan əsərləri ilə məşhurdur. 1760-cı illərdə o, qədim İskoç şairi olduğu iddia edilən Ossianin şeirlərini tərcümə etdiyini və bu şeirləri yenidən yazdığını bəyan etmişdir. Bu əsərlər, şairin qədim İrlandiya və İskoç mədəniyyətinə olan marağını və romantik ideallarını əks etdirir. Ossian şeirləri, qədim şairin həyatını və dövrünü təsvir edir, bu şeirlər çoxsaylı insanları özünə cəlb etmiş və böyük müsbət rəylər almışdır. Əsərləri və təsiri Macphersonun ən məşhur əsəri, Ossianın Şeirləri (1765) adlanır. Bu əsərlər İskoç və İrlandiya folklorunun təsiri ilə yazılıb və dönəmin ən məşhur əsərləri arasında yer almışdır. Onun yazdığı Fingal və Temora əsərləri, qədim İrlandiya mədəniyyətini və qəhrəmanlıq dövrlərini əks etdirən əfsanəvi şeirlərdir. Macpherson, əsərlərində həm də romantik, daha qədim zamanlara dair insanlıq məsələlərinə toxunmuşdur. Ossian intiqamı və tənqidlər Macphersonun Ossian əsərləri çoxsaylı tənqidlərə də məruz qalmışdır. Bir çox tədqiqatçılar, Ossian şeirlərinin əslində Macphersonun öz yazıları olduğunu iddia etmişlər. Bu, qədim şair Ossianın həyatı və şeirinə dair mübahisələrə səbəb olmuşdur. Buna baxmayaraq, Macphersonun əsərləri 18-ci əsr romantizminin inkişafında əhəmiyyətli bir yer tutmuşdur və onun folklor və qəhrəmanlıq mövzularına olan marağı, ədəbiyyat tarixində əhəmiyyətli bir yer tutmuşdur.
https://www.britannica.com/biography/James-Macpherson
https://www.lindahall.org/about/news/scientist-of-the-day/james-macpherson/
https://digital.nls.uk/learning/scottish-enlightenment/key-people/james-macpherson-1736-1796/
https://www.westminster-abbey.org/abbey-commemorations/commemorations/james-macpherson
https://x.com/jamesmacpherson
https://euppublishingblog.com/2024/10/24/james-macpherson/
https://mypoeticside.com/poets/james-macpherson-poems
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
