Jama məscidi - (Urdu: جامع مسجد) - Rəsmi adı ilə Masjid-i-Jehan-Numa (Dünyanı əks etdirən məscid), Hindistanın Dehli şəhərində yerləşən ən böyük Sünni məscidlərindən biri. Məscid, Böyük Moğol imperatoru Şah Cahan tərəfindən 1644-1656-cı illər arasında inşa edilmiş və ilk imamı Seyid Əbdül Qafur Şah Buxari tərəfindən təqdis edilmişdir. Moğol paytaxtı Şahcahanabadda (indiki Köhnə Dehli) yerləşən məscid, 1857-ci ildə imperiyanın süqutuna qədər Moğol imperatorlarının imperiya məscidi kimi xidmət etmişdir. Müstəmləkə dövründə Hindistanda İslam hakimiyyətinin simvolu kimi qəbul edilirdi. Həmçinin, Britaniya hakimiyyəti dövründə bir neçə mühüm siyasi hadisənin mərkəzində olmuşdur. Hal-hazırda aktiv şəkildə istifadə olunur və Dehlinin ən ikonik abidələrindən biridir, Köhnə Dehli ilə sıx şəkildə əlaqələndirilir. Məscid quruluşu Milli Əhəmiyyətli Abidə statusuna malikdir. Adlar Məscidin iki adı var. Şah Cahan tərəfindən verilən köhnə ad Masjid-i-Jehan-Numa ("bütün dünyanı əks etdirən məscid") kimi şərh edilir və ehtimal ki, "Cahan-Numa" (dünyanı əks etdirən) ilə əlaqədardır. Digər daha çox yayılmış ad isə Jama Masjid (ərəbcə "camaat məscidi" mənasını verir) adıdır ki, bu ad ümumi xalq arasında yaranmışdır. Yerləşmə Məscid, tarixi Şahcahanabad şəhəri daxilində, indiki Köhnə Dehli məhəlləsində yerləşir. Məscidin qarşısında Qırmızı Qala və Sunehri məscidi var. Köhnə Dehlinin əsas mərkəzlərindən biri olan Jama Masjid, tarixi Çandni Çovk kimi müxtəlif ticarət mərkəzləri ilə əhatə olunub. Hindistan müstəqillik hərəkatının fəalı Əbül Kəlam Azadın məzarı məscidə bitişikdir. Tarix Tikinti və Moğol dövrü Moğol imperatoru Şah Cahan, Jama məscidi 1650-1656-cı illər arasında Şahcahanabadın ən yüksək nöqtəsində inşa etdirdi. Tikintidə təxminən 5,000 işçi iştirak etmişdir. İşçi qüvvəsi müxtəlif millətlərdən — hindlilər, ərəblər, farslar, türklər və avropalılardan ibarət idi. Tikinti işləri əsasən Şah Cahanın dövründə vəzir (baş nazir) olan Sadullah Xan və Şah Cahanın ev idarəçisi Fazil Xan tərəfindən nəzarət edilirdi. Tikintinin dəyəri o zaman bir milyon rupi idi. Məscid 23 iyul 1656-cı ildə Özbəkistanın Buxara şəhərindən olan Seyid Əbdül Qafur Şah Buxari tərəfindən təqdis edildi. O, Şah Cahan tərəfindən məscidin Şahi İmamı (Kral İmamı) olmaq üçün dəvət edilmişdi. Məscid, Şah Cahanın hakimiyyəti dövründə inşa edilən son abidələrdən biri idi. Tikintisi başa çatdıqdan sonra Moğol dövrünün sonuna qədər imperatorların kral məscidi kimi xidmət etdi. Cümə namazı zamanı xütbəni Moğol imperatoru oxuyurdu ki, bu da onun hakimiyyətini qanuniləşdirirdi. Məscid, Hindistanda Moğol suverenliyinin simvolu idi və siyasi əhəmiyyət daşıyırdı. Həmçinin, Şahcahanabad sakinləri üçün ictimai həyatın mühüm mərkəzi idi və müxtəlif siniflərdən olan insanların qarşılıqlı əlaqə qurması üçün bir məkan təqdim edirdi.
https://www.britannica.com/place/Jami-Masjid-mosque-Delhi-India
https://www.indianpanorama.in/spiritual/muslim-pilgrimage-india/jama-masjid.php
https://www.theislamicheritage.com/detail/Jama-Masjid-Delhi
https://www.incredibleindia.gov.in/en/delhi/delhi/jama-masjid
https://www.lonelyplanet.com/india/delhi/old-delhi-shahjahanabad/attractions/jama-masjid/a/poi-sig/1146643/1342596
https://www.archnet.org/sites/1571
https://en.wikipedia.org/wiki/Jama_Mosque,_Delhi
Tarix : 16 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
