İzabela sarıasması ("Oriolus isabellae") - Filippinin Luzon adasına endemik olan, sarıasma fəsiləsinə aid bir quş növü. Ümumi məlumat Bu növ sarımtıl yaşıl lələkləri və çox böyük boz dimdiyi ilə tanınır. Bu növ uzun illər nəsli kəsilmiş hesab edilirdi, lakin dekabr 1993-cü ildə Diffun, Quirino yaxınlığında və sentyabr 1994-cü ildə Mansaronda yenidən kəşf edildi. Əlavə müşahidələr San Mariano, İzabela və Baqqao, Kaqayan Vadisi ərazilərində qeydə alınıb. Bu növ rütubətli düzənlik meşələrində, dəniz səviyyəsindən 440 metr yüksəkliyə qədər olan ərazilərdə tapılır. Nəsli kritik təhlükə altındadır və təxminən 50-250 yetkin fərd qalıb. Yaşayış mühitinin itirilməsi və ovlanma təhlükəsi ilə üzləşir. Təsvir və təsnifat "EBird"-də bu növ belə təsvir edilir: "Şimali Luzonun düzənlik meşələrində, o cümlədən ikinci dərəcəli yaşayış yerlərində və bambuk meşələrində yaşayan orta ölçülü quş. Sarı alt hissələri zeytun rəngli üst hissələrlə birləşir. Dimdiyi kifayət qədər uzun və gümüşü rəngdədir. Meyvə və həşəratlarla qidalanır, bəzən qarışıq növlərdən ibarət dəstələrdə olur. Ağləçəkli sarıasmaya bənzəyir, lakin bir qədər böyükdür, gümüşü dimdiyi var və gözün qabağında ağ ləkə yoxdur. Mahnısı orta tonlu, yuxarıya doğru uzanan bir fit səsdən ibarətdir: 'hoowit!'" Bu növ monotipikdir. İzabela sarıasması tez-tez daha çox yayılmış ağləçəkli sarıasma və qarabaş sarıasma ilə qarışdırılır. Onu digərlərindən fərqləndirən əsas xüsusiyyətləri çox böyük boz dimdiyi, vahid zeytun-sarı lələkləri və göz ətrafında ağ ləkənin olmamasıdır. İzabela sarıasması ən yaxın qohumu olan ağləçəkli sarıasma ilə yaxından əlaqəlidir. Hər iki növ parafiletik Filippin sarıasması ilə yaxın qohumdur. İzabela sarıasması bəzən qaraboğaz sarıasma və Filippin sarıasması ilə birlikdə supernöv hesab edilir. İzabela sarıasmasının alternativ adları arasında yaşıləçəkli sarıasma və zeytunəçəkli sarıasma daxildir. Ekologiya və davranış Əsasən meyvə ilə qidalanır, həmçinin sürfə və tırtıllar kimi həşəratları da yeyir. Adətən tək, cütlük və ya kiçik qruplar halında meşənin orta və yuxarı qatlarında müşahidə edilir. Digər quşlarla, məsələn, zolaqlı kukalarla, qara-ağ trillerlərlə, qaraca kukalarla və digər meşə quşları ilə qarışıq dəstələrdə görülür. Çoxalma dövrünün aprel-iyun aylarında baş verdiyi güman edilir. 2022-ci ildə ilk dəfə cavan bir fərdin fotoşəkili və qeydi yayımlanmışdır. Yayılması və yaşayış yeri İzabela sarıasması indi Luzonun Şimali Sierra Madre dağ silsiləsindəki düzənlik meşələrində məhdudlaşmışdır. Meşələrin yuxarı və orta qatlarında, həmçinin meşə kənarlarında və kiçik meşə sahələrində, dəniz səviyyəsindən 440 metr yüksəkliyə qədər olan ərazilərdə tez-tez görülür. 1947-ci ildən bəri Bataan əyalətində qeydə alınmamışdır, baxmayaraq ki, 2014-cü ildə geniş axtarışlar aparılmışdır. Qorunma statusu İzabela sarıasmasının təxminən 50-250 yetkin fərddən ibarət populyasiyası var və nəsli kritik təhlükə altında olan növ kimi qiymətləndirilir. "Buhay-Ilang", "ORIS Project" və "Mabuwaya Foundation" kimi təşkilatlar bu quşun qorunması üçün təhsil proqramları və festivallar təşkil edir. Sarıasma indi, "Şimal Sierra Madre Milli Parkı"nın bayraqdar növüdür. 2015-ci ildən bəri "Mabuwaya Foundation" tərəfindən Baqqaoda İzabela sarıasması üzrə tədqiqat və qorunma layihəsi həyata keçirilir. Yerli hökumət, "Ətraf Mühit və Təbii Sərvətlər Departamenti" və yerli sakinlərlə məlumatlandırma, təhsil və kommunikasiya fəaliyyətləri həyata keçirilir. Baqqaoda sarıasmaların yaşadığı ərazinin "Kritik Yaşayış Yeri" elan edilməsi və ekoturizmin təşviqi üçün planlar hazırlanır. Filippin qanunlarına (RA9147) əsasən, bu quşları ovlamaq, tutmaq və ev heyvanı kimi saxlamaq tamamilə qadağandır. "Filippin Qırmızı Siyahı"sında kritik təhlükə altında olan növ kimi qeyd olunduğu üçün bu qaydaları pozanlar üçün ciddi cəzalar, o cümlədən "ən azı altı (6) il bir (1) gündən, on iki (12) ilə qədər həbs cəzası və/yaxud yüz min peso (100,000.00) ilə bir milyon peso (1,000,000.00) arasında cərimə" tətbiq edilir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Isabela_oriole
https://ebird.org/species/isaori1
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/isabela-oriole-oriolus-isabellae
https://animalia.bio/isabela-oriole#google_vignette
https://xeno-canto.org/species/Oriolus-isabellae
https://birdsoftheworld.org/bow/species/isaori1/cur/introduction
https://search.macaulaylibrary.org/catalog?taxonCode=isaori1&sort=rating_rank_desc
Tarix : 3 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
