İsrail Finkelşteyn (29 mart 1949-cu il) - İsrailli arxeoloq və professor, bibliya arxeologiyası və Levantin arxeologiyası sahəsində aparıcı mütəxəssislərdən biridir. O, qədim İsrail tarixi ilə bağlı ənənəvi baxışlara müasir arxeoloji metodlar vasitəsilə meydan oxumuşdur. Erkən həyatı və təhsili Finkelşteyn 29 mart 1949-cu ildə İsrailin Petah Tikva şəhərində anadan olmuşdur. O, Təl-Əviv Universitetində arxeologiya üzrə təhsil almış və 1983-cü ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. Onun tədqiqatları Dəmir Dövründə Levantin arxeologiyasına yönəlmiş və Bibliya narrativlərinin tarixi etibarlılığını araşdırmaq üçün əsas yaratmışdır. Karyerası və töhfələri Finkelşteyn Təl-Əviv Universitetində professor və Arxeologiya İnstitutunun direktoru olmuşdur. Onun tədqiqatları əsasən qədim İsrail və ətraf regionların tarixinə, xüsusilə də Son Tunc Dövründən Dəmir Dövrünə keçid dövrünə həsr olunmuşdur. Onun ən məşhur əsərlərindən biri 2001-ci ildə Neil Aşer Silberman ilə birgə yazdığı Bibliya üzə çıxır: Arxeologiyanın qədim İsrailə və onun müqəddəs mətnlərinin mənşəyinə yeni baxışı adlı kitabdır. Bu kitab Bibliyada təsvir olunan hadisələrin, xüsusilə Yaradılış, Çıxış və Yeşua kitablarında qeyd edilənlərin, ənənəvi hesab edilən tarixdən daha gec yazıldığını və tarixi reallıqla üst-üstə düşmədiyini iddia edir. Finkelşteyn bir sıra mühüm arxeoloji qazıntılara rəhbərlik etmişdir, o cümlədən qədim Levantin ən vacib şəhərlərindən biri olan Məciddoda (Megiddo). Onun Məciddodakı tədqiqatları qədim İsrailin siyasi və sosial strukturları haqqında əhəmiyyətli məlumatlar vermişdir. Nəzəriyyələri və təsiri Finkelşteyn “Aşağı Xronologiya” nəzəriyyəsi ilə tanınır. Bu nəzəriyyə, Bibliyada təsvir olunan İsrail və Yəhuda krallıqlarının formalaşma tarixini ənənəvi hesab ediləndən daha gecə təyin edir. Onun bu nəzəriyyəsi Bibliya arxeologiyası sahəsində uzun müzakirələrə səbəb olmuşdur. O, bibliya arxeologiyası və qədim tarix mövzusunda çoxsaylı elmi məqalələr və kitablar yazmışdır. Onun tədqiqatları Bibliyanın tarixi kontekstdə öyrənilməsinə tənqidi və sübutlara əsaslanan yanaşma gətirmişdir. Mükafatları və tanınması İsrail Finkelşteyn arxeologiya sahəsində etdiyi töhfələrə görə bir sıra mükafatlar almışdır. 2005-ci ildə o, bibliya arxeologiyasındakı inqilabi araşdırmalarına görə Dan David Mükafatına layiq görülmüşdür. Şəxsi həyatı Finkelşteyn hələ də tədqiqat, qazıntı və akademik nəşrlərlə məşğuldur. Onun əsərləri Bibliya və arxeologiya arasındakı əlaqələrin öyrənilməsində mühüm yer tutur.

İstinadlar

https://israelfinkelstein.wordpress.com/

https://www.biblicalarchaeology.org/scholar/israel-finkelstein/

https://telaviv.academia.edu/IsraelFinkelstein

https://www.eisenbrauns.org/books/titles/978-1-57506-787-2.html

https://israelfinkelstein.wordpress.com/c-v/

https://ajaonline.org/author/1437/

https://en.wikipedia.org/wiki/Israel_Finkelstein

Tarix : 6 mart 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.