İqlim dəyişikliyi genetik mutasiyaları sürətləndirir, epigenetik dəyişikliklərə səbəb olur və insan genomunun adaptasiya potensialını şəkilləndirir. Təbii seçmə Təbii seçmə, iqlim dəyişikliyinin təsir etdiyi əsas biologiya proseslərindən biridir. Müsbət mutasiyalar genetik materialda qalıcı dəyişikliklər yaradaraq yeni ekoloji şərtlərə uyğunlaşmanı təmin edir. Xüsusilə isti iqlimlərə adaptasiya olunmuş insan populyasiyalarında dəri rənginin tənzimlənməsi, bədənin su balansını saxlaması və immun sistemindəki dəyişikliklər təbii seçmənin nümunələridir. Epigenetik dəyişikliklər Epigenetik dəyişikliklər, genetik mutasiyalar olmadan gen ifadəsinin dəyişimidir. Atmosferin çirklənməsi, stres, qeyri-kafi qidalanma kimi faktorlar DNT metilasiyası və histon modifikasiyaları vasitəsilə epigenetik dəyişikliklərə səbəb olur. Bu təsir nəticəsində bəzi genlər daha aktiv hala gəlir, bəziləri isə susdurulur ki, bu da insan orqanizminin iqlim dəyişikliyə adaptasiyasında vacib rol oynayır. Genom araşdırmaları Müasir genom araşdırmaları iqlim dəyişikliyinin insan genetikasına təsirini daha dəqiq izah etməyə imkan yarıdır. Əsas üsullar - Assosiasiya və genetik xəritələmə analizləri – Hansı genlərin iqlimə adaptasiya ilə əlaqəli olduğunu meəyyənləşdirmək üçün tətbiq olunur. - Genom skanları – Populyasiyalar arasında dəyişən genetik variasiyaları araşdırır. - Transkripsiya profilləri – Fərqli iqlim şəraitində gen ifadəsinin necə dəyişdiyini təhlil edir. Mutasiyalar, epigenetik dəyişikliklər və genom adaptasiyası iqlim dəyişikliyi qarşısında insan bədəninin necə reaksiya verdiyini izah etmək üçün vacibdir. Lakin bu sahədə araşdırmalar hələ yeni inkişaf edir və gələcəkdə daha geniş tədqiqatlar aparılmalıdır.

İstinadlar

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2116332

https://www.nature.com/articles/s41435-022-00192-6

https://besjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/1365-2656.13711

https://openknowledge.fao.org/server/api/core/bitstreams/6b530c1a-8336-406b-a25f-f21ac7d8f0a4/content

https://mgm.gov.tr/files/genel/makale/11_kureseliklimdegisikligietkileri.pdf

https://dergipark.org.tr/tr/pub/niibfd/issue/58561/800283

https://openknowledge.fao.org/server/api/core/bitstreams/6b530c1a-8336-406b-a25f-f21ac7d8f0a4/content

Tarix : 7 fevral 2025