İntombe döyüşü (1879) - İngiltərə ilə Zulu Krallığı arasında baş verən Zulu müharibəsinin bir hissəsi olaraq, Zulu ordusunun yüksək döyüş qabiliyyəti və İngiltərə ordusunun uğursuzluqları ilə yadda qalmışdır. Bu döyüş, xüsusilə Zulu ordusunun strategiyası və döyüş taktikaları baxımından diqqətəlayiqdir. Zulu müharibəsi və kontekst 1879-cu ildə İngiltərə, Cənubi Afrikada Zulu Krallığının böyük ərazisini işğal etməyi planlaşdırırdı. Zulu Krallığı, bu dövrdə çox güclü və təşkilatlanmış bir döyüşçü xalq idi. Zulu kralı Cetshwayo, ölkəsini İngilislərə qarşı müdafiə etməyə hazır idi. İngiltərə, həmçinin bölgədəki digər xalqların təzyiqi və ticarət maraqları səbəbindən Zulu Krallığına qarşı hərbi hərəkətlərə başlamağa qərar verdi. İngiltərə, Zulu Krallığının tərksizləşdirilməsini və təslim olmasını istəyirdi. Lakin, Zulu xalqının mübarizəsi daha çətin olacaqdı. Döyüşün əhəmiyyəti İntombe döyüşü, Zulu ordusunun qarşısını almağa çalışan İngiltərə ordusunun ilk ciddi uğursuzluqlarından biri idi. Bu döyüş, Zulu Krallığının öz müstəqilliyini qorumaq üçün verdiyi mübarizənin simvoluna çevrildi. İngiltərə ordusunun komandanı Lord Chelmsford, Zulu ordusunun potensialını qiymətləndirməmiş və mübarizəyə hazırlıqsız başlamışdı. Döyüşün gedişi İntombe döyüşü 22 yanvar 1879-cu ildə baş vermişdir. Döyüşün başlıca səbəbi, İngiltərənin Zulu ordusunun əsas qüvvələrini mühasirəyə almağa çalışmasıdır. İngiltərə, Zulu ərazisinə doğru hərəkət edərək, Zulu qoşunlarının hərəkatını izləməyə başlamışdı. İngiltərənin döyüş planı, Zulu ordusunun əksəriyyətini mühasirəyə almaq və onları məğlub etmək idi. Lakin, Zulu döyüşçüləri, döyüş meydanında çox çevik və strateji üstünlük qazanaraq İngilisləri tələyə saldılar. Zulu ordusu, müasir döyüş texnikalarına sahib olmasa da, özlərinə məxsus çox təsirli döyüş strategiyalarına sahib idilər. Zulu döyüşçüləri, özlərinin ənənəvi "izinkoti" (dairəvi döyüş nizamı) taktikasını tətbiq edərək, İngilis qüvvələrini sıxışdırdılar. İngiltərə ordusunun tədarük xətti və əlaqəsi kəsildi, nəticədə İngilislər çox ağır itkilər verdilər. Döyüşün nəticələri İntombe döyüşü nəticəsində, İngiltərə ordusu ciddi itkilərə uğradı. Hərçənd ki, Zulu ordusu döyüşü tam qələbə ilə bitirmədi və geri çəkilmək məcburiyyətində qaldı, lakin bu döyüş İngiltərənin Zulu Krallığının qüvvətini qiymətləndirməsini dəyişdirdi. Zulu Krallığının hərbi gücü, İngiltərənin hərbi komandirlərinin gözlədiyindən daha güclü olduğunu bir daha göstərdi. Bu döyüş, Zulu Krallığının müstəqilliyinə olan ümidini qismən artırsa da, müharibənin sonunda Zulu Krallığı, İngiltərəyə qarşı olan müqavimətini tamamilə dayandırmağa məcbur oldu. Sonraki tədbirlər İntombe döyüşü, Zulu Krallığının müqavimətinin İngiltərə üçün nə qədər böyük bir maneə yaratdığını göstərdi. İngiltərə, Zulu Krallığını tamamilə zəiflətdikdən sonra, Cetshwayo və Zulu xalqının mübarizəsini əzmək üçün daha güclü hərbi əməliyyatlar həyata keçirdi. Bu döyüş, Zulu müharibəsinin qırılma nöqtələrindən biri oldu və 1879-cu ilin sonunda Zulu Krallığının düşmənlərinə təslim olmasına səbəb oldu. Zulu Krallığının sərhədləri zəiflədi, və İngiltərə bölgədə tam nəzarət qurmağa başladı. Lakin, Zulu xalqı və ordusu, tarixdə göstərdikləri mübarizəliyi və qəhrəmanlıqları ilə yadda qaldılar.

İstinadlar

https://1949graham.medium.com/zulu-war-battle-of-intombe-d5bf85b52bfd

https://military-history.fandom.com/wiki/Battle_of_Intombe

https://www.blackpast.org/global-african-history/anglo-zulu-war-1879/

https://www.thecollector.com/the-anglo-zulu-war/

https://www.historic-uk.com/HistoryUK/HistoryofBritain/Timeline-of-the-AngloZulu-War/

Tarix : 9 fevral 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.