KEA effekti (IKEA təsiri) - İnsanların özləri tərəfindən yığılan mebel və digər əşyaların daha çox dəyərli və xüsusi hiss edilməsinə səbəb olan psixoloji fenomen. Bu effekt, adını məşhur mebel şirkəti IKEA-dan alır, çünki IKEA-nın müştəriləri məhsullarını özləri yığır, bu da onların həmin əşyaların yaratdığı nəticələrə daha çox emosional bağlanmasına və bu məhsulları daha çox qiymətləndirmələrinə səbəb olur. Tədqiqatlar göstərir ki, insanlar öz zəhmətləri ilə yaratdıqları və ya yığdıqları şeylərə daha çox qiymət verirlər. IKEA effekti, insanların öz zəhmətləri və əməkləri ilə yaradılmış əşyaların daha xüsusi və dəyərli olduğuna inanmasını izah edir. Bu effekt yalnız IKEA ilə məhdudlaşmır, başqa hər hansı bir əşyaya və ya məhsula öz zəhmətini qoyan insanlar da belə hisslər keçirə bilərlər. Məsələn, evdə özünüz çörək bişirirsinizsə və ya bir iş görürsünüzsə, bu məhsul və ya nəticə daha "özəl" və dəyərli görünə bilər. Tətbiq sahələri 1. İstehlakçı davranışları və marketinq: IKEA effekti, şirkətlərin məhsul təqdim etmə strategiyalarında əhəmiyyətli bir amil ola bilər. İnsanlar öz zəhmətləri ilə bir məhsulu yığdıqda, o məhsula qarşı emosional bağ daha güclü olur və bu da onların məhsulu daha çox bəyənməsinə və təkrar almasına səbəb ola bilər. Bu fenomeni başa düşmək, markaların müştəri məmnuniyyətini artırmaq və müştəri loyallığını yaratmaq üçün istifadə edilə bilər. 2. Psixoloji sağlamlıq və özünə hörmət: İnsanlar öz əməkləri ilə bir şey yaratdıqda, bu onların özünə inamını və psixoloji rifahını artıra bilər. Öz zəhməti ilə bir məhsul yaratmaq, xüsusilə yaradıcı və əyləncəli bir iş olduğunda, insanlara özlərini daha dəyərli hiss etdirməklə yanaşı, həyatlarına da mənalı bir təcrübə əlavə edir. Bu, insanların öz həyatlarına daha çox nəzarət etmələri və müsbət hisslər keçirmələri üçün vacibdir. 3. Özünə dəyər verilməsi: IKEA effekti, insanların öz işlərinə və zəhmətlərinə daha çox dəyər verdiklərini göstərir. Bu, xüsusilə sosial və iş həyatında "kreativlik" və "əzm" kimi dəyərlərin önəmini vurğulayan bir anlayışdır. İnsanlar, müvəffəqiyyətlərində öz töhfələrini hiss etdiklərində, daha çox məmnuniyyət və uğur hissi yaşaya bilərlər. 4. Təcrübə üzrə öyrənmə: IKEA effekti, təcrübə üzərindən öyrənmə anlayışını da önə çıxarır. İnsanlar əşyaları yığarkən müxtəlif problemlərlə qarşılaşır, bu problemləri həll etmək üçün kreativ düşünmə qabiliyyətlərini inkişaf etdirirlər. Bu, həmçinin həyatın digər sahələrində təcrübə və "səhvlərdən öyrənmə" prosesinin əhəmiyyətini vurğulayır. 5. Yerli iqtisadiyyat və istehsal: IKEA effekti, yerli iqtisadiyyatda istehsal və məhsul istehsalı ilə bağlı yeni bir perspektiv yaradır. İstehsal prosesi müştərinin özü tərəfindən aparıldığında, istehsalın yerli şəkildə və daha fərdi təcrübə ilə həyata keçirilməsi müsbət nəticələr verə bilər. Bu amillər IKEA effekti fenomeninin yalnız şəxsi təcrübə və davranışlarla məhdudlaşmadığını, həm də cəmiyyətin və iqtisadiyyatın daha geniş sahələrində əhəmiyyətli təsirlər yarada biləcəyini göstərir.
https://www.interaction-design.org/literature/topics/ikea-effect?srsltid=AfmBOoonzcWJh0Mznp--wVonOAnKcsNF55kNFY0Oobmk0OwKc6vvf0-N
https://www.forbes.com/sites/traversmark/2024/06/12/a-psychologist-explains-the-ikea-effect-how-labor-leads-to-love/
https://mannhowie.com/ikea-effect
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1057740811000829
https://www.researchgate.net/publication/310491448_The_IKEA_Effect_A_Conceptual_Replication
https://www.clearvoice.com/resources/the-ikea-effect/
https://www.hbs.edu/faculty/Pages/item.aspx?num=41121
https://www.adcocksolutions.com/post/what-is-the-ikea-effect
https://insidebe.com/articles/the-ikea-effect/
https://thedecisionlab.com/biases/ikea-effect
https://www.psychologytoday.com/intl/blog/make-up-your-mind/201209/the-ikea-effect-why-we-cherish-things-we-build
https://www.behavioraleconomics.com/resources/mini-encyclopedia-of-be/ikea-effect/
https://fs.blog/the-ikea-effect/
Tarix : 21 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
