İberiya qaya kərtənkələsi (Iberolacerta monticola) - Lacertidae fəsiləsinə aid olan bir kərtənkələ növü. Bu növ Portuqaliya və İspaniyaya endemikdir. Onun təbii yaşayış mühitləri dağ meşələri, kolluqlar, çaylar və qayalıq ərazilərdir. Yaşayış mühitinin itirilməsi təhlükəsi ilə üzləşir. Təsvir İberiya qaya kərtənkələsi burundan kloakaya qədər təxminən 8 sm (3 düym) uzunluğundadır və uzun, incə bir quyruğa malikdir, quyruq uzunluğu bədən uzunluğunun iki qatıdır. Bədəni bir qədər yastıdır və incə sümüklü, qısa ətraflara malikdir. Rəngi müxtəlif yayılma ərazilərində dəyişir. Ümumi rəngi açıq qəhvəyi/yaşıl rəngdədir və müxtəlif uzununa rəng zolaqları və ya nöqtələr və kiçik ləkələrlə naxışlanmışdır. Bəzi digər divar kərtənkələlərindən fərqli olaraq, onurğa boyunca uzanan zolaq digər zolaqlardan daha az tünddür. Yayılması və yaşayış mühiti İberiya qaya kərtənkələsi Kantabriya dağlarında və İspaniyanın şimal-qərbində Qalisiya bölgəsində, həmçinin Mərkəzi İspaniyadakı Sierra de Gredos və Mərkəzi Portuqaliyadakı Serra da Estrela dağlarında tapılır. Qalisiyada dəniz səviyyəsində rast gəlinir, lakin digər yerlərdə 1,000 metr (3,281 fut) yüksəklikdən aşağı və dağlarda 2,000 metr (6,562 fut) yüksəkliyə qədər tapılır. Kolluqlu ərazilərdə daşlar arasında rütubətli yerləri üstün tutur və Qalisiyada aşağı səviyyəli meşələrdə tapılır. Çoxalma İberiya qaya kərtənkələsinin erkəkləri çütləşmə mövsümündə tez-tez ərazi müdafiəçisi olurlar. Cinsi yetkinlik yaşına çatmış dişilər tərəfindən daşların altında və ya digər gizli yerlərdə qoyulan yumurtalar təxminən 10-15 mm (0.39-0.59 düym) uzunluğundadır. Balalar altı ilə səkkiz həftə sonra yumurtadan çıxır və təxminən iki il ərzində yetkinləşir. 2008-ci ildə aparılan bir sahə araşdırması göstərdi ki, dişilər bədənlərində daha çox yaşıl rəng olan erkəklərlə cütləşirlər. Status İberiya qaya kərtənkələsi, IUCN-in Təhlükədə Olan Növlərin Qırmızı Siyahısında "zəif" kimi təsnif edilir, çünki onun yayılma sahəsinin parçalanması və kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı fəaliyyətləri və turizm səbəbindən yaşayış mühitinə qarşı təhlükələr var. Yarımnövlər İberolacerta monticola-nın üç yarımnövü, o cümlədən nominativ yarımnöv, etibarlı hesab olunur: - Iberolacerta monticola astur (Arribas et al., 2014) - Iberolacerta monticola cantabrica (Mertens, 1929) - Iberolacerta monticola monticola (Boulenger, 1905) Qeyd: Mötərizədə verilən trinomial ad göstərir ki, yarımnöv ilk dəfə Iberolacerta cinsindən başqa bir cinsdə təsvir edilmişdir.
https://www.wildlifeportugal.pt/en/2023/12/14/the-iberian-rock-lizard/
https://www.inaturalist.org/taxa/35964-Iberolacerta-monticola
https://animalia.bio/iberian-rock-lizard
https://www.inaturalist.org/guide_taxa/566275
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0006320795001107
https://www.eurolizards.com/lizards/iberolacerta-monticola/
https://en.wikipedia.org/wiki/Iberian_rock_lizard
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
