İber qurd kərtənkələsi - Aralıq dənizi qurd kərtənkələsi və ya Avropa qurd kərtənkələsi (Blanus cinereus), Amphisbaenia kladına aid olan Blanidae fəsiləsinin (qurd kərtənkələləri) bir reptil növü. İber qurd kərtənkələsi yerli olaraq cobra-cega (Portuqalca), culebrilla ciega (İspanca) və colobreta cega (Katalan) kimi tanınır, bu adların hamısı "kor ilan" mənasını verir. Son illərdə 47 təcrid olunmuş B. cinereus populyasiyasının mitoxondrial və nüvə genomik məlumatları üzərində aparılan tədqiqatlar göstərir ki, iki aşkar klad arasında əhəmiyyətli genetik fərqlər var. Bu səbəbdən bəzi tədqiqatçılar İber qurd kərtənkələsinin iki ayrı növ kimi təsnif edilməsini təklif edirlər. Digər reptil növləri ilə müqayisədə B. cinereus haqqında məlumatlar az olsa da, bu primitiv və qədim reptil haqqında yeni məlumatlar artmaqdadır. Coğrafi yayılması İber qurd kərtənkələsi Portuqaliya və İspaniyanın mərkəzi və cənub ərazilərində tapılır. Yaşayış mühiti B. cinereus, Aralıq dənizi mühitinə xas olan müxtəlif yerlərdə yeraltı həyat tərzi keçirən bir növdür. Onların populyasiya sıxlığı yeraltı həyat tərzi səbəbindən müəyyən etmək çətindir. Lakin B. cinereus-un fəaliyyəti üzərində aparılan tədqiqatlar göstərir ki, bu orqanizm 400 metrdən 1400 metrə qədər olan yüksəkliklərdə yaşaya bilir. İber qurd kərtənkələsi termoregulyator olduğu üçün yalnız termoregulyator tələblərinə uyğun olan mühitlərdə yaşaya bilir. B. cinereus-un tipik yaşayış mühiti yüksək humuslu və müxtəlif qalınlıqda daşlıq ərazilərdən ibarətdir. B. cinereus, yaşayış mühitinin boş torpaq dərinliyindən və daşlarından termoregulyasiya üçün istifadə edir. Günün müxtəlif vaxtlarında İber qurd kərtənkələləri 0 sm ilə 10 sm torpaq dərinliyi arasında və 10 sm ilə 20 sm qalınlığında daşların altında hərəkət edir. B. cinereus, torpağın dərinliyindən, xüsusilə daha dərin torpaqdan, soyumaq üçün, daşlardan isə müxtəlif dərəcələrdə istiləşmək üçün istifadə edir. Bu yolla İber qurd kərtənkələsi minimum enerji xərcləyərək sabit bədən temperaturunu qoruyur. Qidalanma İber qurd kərtənkələsinin mərkəzi İspaniya populyasiyaları üzərində aparılan tədqiqatlar göstərir ki, bu növ opportunist qidalanma tərzi keçirir. Əvvəllər B. cinereus-un daşların altında yaşayan müxtəlif ov növləri ilə qidalandığı düşünülürdü, lakin qidalanma vəziyyəti ilə daşların altındakı ov növləri arasında əlaqə tapılmadı. Onun əsasən həşərat və həşərat sürfələri ilə qidalanması, bu qida mənbələrinin ən bol olması səbəbindən, B. cinereus-un opportunist qidalandığı qənaətinə gəlinmişdir.
https://animalia.bio/iberian-worm-lizard
https://wildsideholidays.co.uk/southwest-iberian-worm-lizard/
https://www.inaturalist.org/guide_taxa/11375
https://www.malaga.es/en/laprovincia/naturaleza/lis_cd-13134/iberian-worm-lizard-blanus-cinereus-great-malaga-path
https://www.discoveranimals.org/index.php/animals/animal/iberian-worm-lizard
https://www.inaturalist.org/taxa/73702-Blanus-cinereus
https://en.wikipedia.org/wiki/Iberian_worm_lizard
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
