Hind-İslam memarlığı - Hindistan yarımqitəsində İslamın yayılması ilə birlikdə inkişaf edən memarlıq üslubudur. Bu üslub, yerli Hind memarlıq ənənələri ilə İslam memarlığının elementlərini uğurla birləşdirir. Hind-İslam memarlığı, xüsusilə Dehli Sultanlığı, Moğol İmperiyası və digər regional sultanlıqlar dövründə özünün ən parlaq nümunələrini yaratmışdır. Tarixi inkişaf Hind-İslam memarlığının kökləri 8-ci əsrdə Ərəbistan yarımadasından gələn müsəlmanların Hindistana gəlişi ilə başlayır. Lakin bu memarlıq üslubunun əsas inkişafı 12-ci əsrdən başlayaraq Dehli Sultanlığının qurulması ilə müşahidə edilir. Moğol İmperiyası dövründə (1526–1857) isə bu memarlıq özünün ən yüksək zirvəsinə çatmışdır. Memarlıq xüsusiyyətləri Hind-İslam memarlığı aşağıdakı əsas xüsusiyyətlərlə seçilir: Qübbələr və tağlar: İslam memarlığının ənənəvi elementləri olan qübbələr və tağlar Hind-İslam memarlığında geniş istifadə olunur. Bu elementlər xüsusilə məscidlərdə və türbələrdə diqqət çəkir. Minarələr: Yüksək minarələr məscidlərin əsas xüsusiyyətlərindən biridir. Minarələr həm dini, həm də memarlıq baxımından əhəmiyyətli rol oynayır. Həndəsi naxışlar və kalliqrafiya: İslam memarlığının ənənəvi elementləri olan həndəsi naxışlar və ərəb kalliqrafiyası Hind-İslam memarlığında geniş yayılmışdır. Bu elementlər divarlar, tağlar və qübbələr üzərində incə işlənmişdir. Həyətlər və su hovuzları: Hind-İslam memarlığında həyətlər və su hovuzları mühüm yer tutur. Bu elementlər xüsusilə saraylar və bağlarda istifadə olunur. Rəngli daş və mərmər işləməsi: Hind-İslam memarlığında rəngli daş və mərmər işləməsi geniş yayılmışdır. Bu texnika xüsusilə moğol dövründə inkişaf etmişdir. Məşhur nümunələri Hind-İslam memarlığının ən məşhur nümunələri aşağıdakılardır: Qütb Minar (Dehli): Dehli Sultanlığı dövründə inşa edilən Qütb Minar, dünyanın ən hündür minarələrindən biridir. Bu kompleks Hind-İslam memarlığının erkən nümunələrindən biridir. Tac Mahal (Aqra): Moğol İmperiyası dövründə inşa edilən Tac Mahal, dünyanın ən məşhur memarlıq abidələrindən biridir. Bu abidə ağ mərmərdən tikilmiş və incə naxışlarla bəzədilmişdir. Cama Məscidi (Dehli): Moğol imperatoru Şah Cahan tərəfindən inşa edilən Cama Məscidi, Hindistanın ən böyük məscidlərindən biridir. Məscid qırmızı qumdaşından tikilmiş və iki minarəyə malikdir. Fatehpur Sikri: Moğol imperatoru Əkbər Şah tərəfindən inşa edilən Fatehpur Sikri, Hind-İslam memarlığının unikal nümunəsidir. Bu şəhər kompleksi qırmızı qumdaşından tikilmiş və gözəl naxışlarla bəzədilmişdir. Hümayun Türbəsi (Dehli): Moğol memarlığının erkən nümunələrindən biri olan Hümayun Türbəsi, sonradan Tac Mahal üçün ilham mənbəyi olmuşdur. İrsi Hind-İslam memarlığı, Hindistanın mədəni və tarixi irsinin ayrılmaz bir hissəsidir. Bu memarlıq üslubu, İslam və Hind mədəniyyətlərinin harmonik birləşməsini əks etdirir. Hind-İslam memarlığının nümunələri həm dini, həm də mədəni baxımdan böyük əhəmiyyət daşıyır və dünya memarlıq tarixində mühüm yer tutur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Indo-Islamic_architecture
https://www.drishtiias.com/to-the-points/paper1/indo-islamic-architecture
https://ccrtindia.gov.in/indo-islamic-architecture/
https://www.novatr.com/blog/all-about-islamic-architecture-in-india
https://unacademy.com/content/upsc/study-material/art-and-culture/indias-islamic-architecture/
https://www.arch2o.com/islamic-architecture-in-india/
https://ncert.nic.in/textbook/pdf/kefa108.pdf
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
