Henry Walter Bates (1825–1892) - İngilis təbii tarixçisi, entomoloq və təbii seçmə nəzəriyyəsinin inkişafında mühüm rol oynamış alim. Bates, xüsusilə kəpənək və böcək növlərinin tədqiqi ilə məşhurdur və onun araşdırmaları, Darvinin evrim nəzəriyyəsini təsdiqləyən əsas işlərdən biri sayılır. Həyatı və təhsili Henry Walter Bates 1825-ci ildə İngiltərənin Leicestershire bölgəsindəki Dreux şəhərində doğulmuşdur. O, təhsilini Cambridge Universitetində almış və ilk olaraq təbiət elmlərinə olan marağını böcək və kəpənəkləri öyrənməklə inkişaf etdirmişdir. Batesin həyatında ən önəmli anlardan biri 1848-ci ildə Cənubi Amerikaya səyahət etmək qərarını verməsidir. Amazon çayı bölgəsindəki səfəri, onun elmi karyerasının əsasını təşkil etmiş və bioloji növlər, onların adaptasiyası və müxtəlifliyi barədə çoxsaylı kəşflər etməsinə səbəb olmuşdur. Əsas araşdırmaları və təsirləri Bates, Amazon bölgəsindəki təbiət və bioloji müxtəliflik haqqında tədqiqatlar aparmış və böcək və kəpənəklərin evrimini müşahidə etmişdir. Onun ən mühüm kəşflərindən biri kəpənəklərin mimetizm fenomenini izah edən nəzəriyyədir. Bu fenomen, bəzi kəpənəklərin və digər həşəratların, özlərini qorumaq məqsədilə, digər daha təhlükəli heyvanların görünüşünü təsadüfi olaraq nüsxələyərək təbii seçmənin təsirini qəbul etmələrini izah edir. - "The Naturalist on the River Amazons" (1863) Batesin ən məşhur əsəri, Amazon çayında baş verən təbiət kəşflərini və cənubi amerikalı təbii həyatla tanışlığını izah edən "The Naturalist on the River Amazons" adlı kitabıdır. Bu əsər, həm elmi, həm də macəra janrını birləşdirərək Batesin tədqiqatlarının həm nəzəri, həm də praktiki əhəmiyyətini göstərir. Batesin kəpənəklər üzərindəki tədqiqatları, təbii seçmə və mimetizm nəzəriyyələrini daha da möhkəmləndirmişdir və o, Çarlz Darvinlə yazışmalar apararaq, Darvinin evrim nəzəriyyəsinin doğruluğunu təsdiq edən əhəmiyyətli tədqiqatçılardan biri olmuşdur. Mimetizm və təbii seçmə Batesin ən böyük elmi kəşfi, bəzi kəpənək növlərinin, özlərini yırtıcılardan qorumaq üçün başqa növ kəpənəklərin görünüşünü təqlid etməsi idi. Bu fenomen Batesian mimetizm kimi tanınır və Darvinin təbii seçmə nəzəriyyəsini dəstəkləyən çox mühüm bir tapıntı olmuşdur. Təsiri və mirası Henry Walter Batesin işləri, Çarlz Darvinin evrim nəzəriyyəsi ilə bağlı daha da aydınlıq gətirmişdir. O, Darvinin təbii seçmə nəzəriyyəsinin daha çox qəbul edilməsinə kömək etmişdir və böcək entomologiyasının əsas təməlini atmışdır. Batesin kəşfləri, təbii seçmə və adaptasiya kimi anlayışların təbiət elmlərində əsas prinsipə çevrilməsində əvəzsiz bir rol oynamışdır. Bates, kəpənəklərin morfologiyası, təkamülü və davranışları ilə bağlı etdiyi kəşflərlə, təkcə entomologiyaya deyil, bütün biologiya elminə mühüm töhfə vermişdir. O, həmçinin təbii seçmənin yalnız təbii həyatla deyil, həm də bioloji təfəkkürün inkişafı ilə əlaqədar olduğunu göstərmişdir. Henry Walter Bates, təbii tarix və evrim tədqiqatlarına verdiyi töhfələrlə tanınan bir alimdir. Onun Amazon çayı boyunca apardığı tədqiqatlar və kəpənəklərlə bağlı kəşfləri, yalnız entomologiya sahəsində deyil, bütün bioloji elmlərdə əhəmiyyətli izlər buraxmışdır. Mimetizm və təbii seçmə haqqında etdiyi nəzəriyyələr, Darvinin evrim nəzəriyyəsinin güclü əsaslarından biri olmuşdur və bu, onun irsini elmi mühitdə silinməz etmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Henry_Walter_Bates
https://www.linnean.org/the-society/history-of-science/henry-walter-bates
https://www.britannica.com/biography/H-W-Bates
https://www.encyclopedia.com/people/literature-and-arts/english-literature-20th-cent-present-biographies/henry-walter-bates
https://www.strangescience.net/bates.htm
https://www.lindahall.org/about/news/scientist-of-the-day/henry-walter-bates/
https://www.ucl.ac.uk/taxome/jim/Mim/Bates63.html
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
