Henry Moseley (1887–1915) - İngilis fizikaçısıdır və atom strukturu və elementlərin ardıcıllığı sahəsindəki ən mühüm tədqiqatları ilə tanınır. Moseley, molekulyar fizika və kəmiyyət fizikasına etdiyi töhfələrlə müasir elementar hissəciklər və nüvə fizikasının təməl prinsiplərini formalaşdıran bir elmi şəxsiyyət olaraq tanınır. Onun ən məşhur işləri periodik cədvəlin və elementlərin atom nömrəsinin kəşfinə yönəlib. Təhsil və erkən karyera Henry Moseley, 1887-ci ildə İngiltərənin Wealthford şəhərində doğulmuşdur. O, təhsilini Oxford Universitetində aldı və burada fizika üzrə dərslər keçdi. Moseley'nin təhsil aldığı dövr, nüvə fizikasının və x-şüalarının təhlili sahəsində çox önəmli inkişafların baş verdiyi bir dövr idi. O, bu dövrdə radiasiya və atom strukturu ilə əlaqədar ilk nəzəri və təcrübə işlərinə başlamışdır. Moseley qanunu və atom nömrəsi Moseley'nin ən mühüm töhfəsi, elementlərin ardıcıllığı ilə bağlı nəzəri və eksperimental işləri idi. 1913-cü ildə Moseley, x-şüalarının təsiri ilə bağlı apardığı təcrübələrdən sonra bir qanun irəli sürdü ki, bu, sonradan Moseley Qanunu olaraq tanındı. Bu qanun, atom nüvələrinin proton sayının və elementlərin ardıcıllığının birbaşa əlaqəli olduğunu göstərdi. Moseley, əvvəlki dövrdə atomların ardıcıllığını molekulyar ağırlıq əsasında sıralayan Dmitri Mendeleyevin periodik cədvəlini təkmilləşdirdi. O, cədvəldəki elementlərin ardıcıllığını onların atom nömrəsinə əsaslanaraq düzəldiyini aşkar etdi. Bu, Mendeleyev'in periodik qanununun tam doğruluğunu sübuta yetirdi. Moseleynin X-şüaları Moseley, x-şüalarının atom nüvələri ilə qarşılıqlı təsirini təhlil edərək, atomların enerji səviyyələrini ölçən bir sıra təcrübələr həyata keçirdi. X-şüalarının enerji boşluqlarına əsaslanaraq, Moseley elementləri sıralayarkən atom nömrələrinin doğru sırasını müəyyənləşdirə bildi. O, həmçinin x-şüaları ilə bağlı apardığı tədqiqatlarla atom strukturunu başa düşməyə imkan yaratdı. Moseleynin kəşfləri və təsiri Moseley'nin işləri modern fizikanın inkişafında mühüm addım olmuşdur. O, periodik cədvəli yenidən qiymətləndirərək, atom nömrəsini və elementlərin sırasını təyin etməklə, nüvə fizikası və atom fizikası sahəsində mühüm inkişaflara yol açmışdır. Onun bu işləri, kimya və fizika elmlərinin daha dərindən başa düşülməsini təmin etdi. Ölümü və mirası Moseley, yalnız 27 yaşında, Birinci Dünya Müharibəsi zamanı həlak olmuşdur. O, 1915-ci ildə döyüşdə öldü və bu, onun elmə etdiyi töhfələrə böyük təsir etmişdir. Moseley'nin erkən ölümü, onu fizika dünyasının ən parlaq gənc alimlərindən biri olaraq tarixə düşürdü.
https://en.wikipedia.org/wiki/Henry_Moseley
https://www.britannica.com/biography/Henry-Moseley
https://www.nist.gov/blogs/taking-measure/henry-moseley-patriotic-scientist-who-changed-periodic-table-and-then-went-war
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Moseley/
https://www.famousscientists.org/henry-moseley/
https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/ci-2019-0205/html?srsltid=AfmBOopH4sLf9HLVm2HBeajxcaV3COMlKPSRxsN5m0t2lTLUstyeQ6-X
https://www.sciencehistory.org/stories/magazine/the-dual-legacies-of-henry-moseley/
Tarix : 25 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
