Havay elepayosu ("Chasiempis sandwichensis") - Böyük Havay adasında tapılan bir monarx milçəkqapan quşu. 2010-cu ilə qədər bütün üç elepaio növü – "Kauaʻi" elepayosu ("Chasiempis sclateri"), "Oʻahu" elepayosu ("Chasiempis ibidis") və bu növ – eyni növ hesab edilirdi. Taksonomiya Havay elepayosu ilk dəfə 1789-cu ildə alman təbiətşünası Yohan Fridrix Gmelin tərəfindən Karl Linneyin "Systema Naturae" əsərinin yenilənmiş və genişləndirilmiş nəşrində təsvir edilmişdir. Gmelin bu quşu milçəkqapanlar cinsi olan "Muscicapa" cinsinə daxil etmiş və "Muscicapa sandwichensis" binomial adını təqdim etmişdir. Gmelin təsvirini 1783-cü ildə ingilis ornitoloq Con Lathamin "A General Synopsis of Birds" kitabında təsvir etdiyi "Sandviç milçəkqapanı" əsasında hazırlamışdır. Latham, təbiətşünas Cozef Banks-in kolleksiyasındakı Sandviç adalarından (indiki Havay adaları) olan bir nümunəni araşdırmışdır. Bu nümunə, Ceyms Kuk-un Sakit okeana üçüncü səyahəti zamanı 17 yanvar – 22 fevral 1779-cu il tarixlərində Havay adasının Kealakekua Körfəzi yaxınlığında toplanmışdır. Hazırda Havay elepayosu, 1847-ci ildə alman ornitoloqu Jan Kabanis tərəfindən təqdim edilmiş "Chasiempis" cinsinə daxildir. Bu növ əvvəllər "Kauaʻi" elepayosu ("Chasiempis sclateri") və "Oʻahu" elepayosu ("Chasiempis ibidis") ilə eyni növ hesab edilirdi. Cinsin adı qədim yunan dilində "khaskō" (açmaq) və "empis" (ağcaqanad) sözlərindən götürülmüşdür. Yarımnövlər Havay elepayosunun üç yarımnövü tanınır. Bu yarımnövlər ekoloji tələblər və baş rənglərinə görə fərqlənir: "C. s. sandwichensis" - (Gmelin, 1789): Kona elepayosu. Bu yarımnöv vulkan yarımnövündən fərqli olaraq alnı və üst göz xətti ağ rəngli və bəzi paslı lələklərə malikdir. Koa ("Acacia koa") və "ōhiʻa lehua" ("Metrosideros polymorpha") ilə xarakterizə olunan nəm meşələrdə yaşayır. Populyasiyası təxminən 60.000-65.000 arasında sabitdir. "C. s. ridgwayi" - Stejneger, 1887: Vulkan elepayosu. Əvvəlcə ayrı bir növ kimi təsvir edilmişdir. Bu yarımnöv bu gün ən çox yayılmış yarımnövdür və populyasiyası təxminən 100.000-150.000 arasındadır, yəni bütün elepaio populyasiyasının yarısından çoxunu təşkil edir. Bu yarımnöv yağış meşələrində yaşayır və bu meşələr "ōhiʻa lehua" və "hāpuʻu2 ("Cibotium" ağac qıjıları) ilə xarakterizə olunur. "C. s. bryani" - Pratt, 1979: Mauna Kea elepayosu. Bu yarımnöv yalnız Mauna Kea dağının küləkaltı yamaclarında "māmane" ("Sophora chrysophylla") və naio ("Myoporum sandwicense") ilə zəngin quru meşələrdə tapılır. Başının tamamı ağ rənglidir. Yaşayış sahələrinin çoxunun məhv olması səbəbindən bu yarımnöv Böyük Havay adasının ən nadir yarımnövüdür və populyasiyası 2.000-2.500 quşdan ibarətdir.
https://dlnr.hawaii.gov/wildlife/birds/hawaii-elepaio/
https://app.birda.org/species-guide/22040/Hawaii_Elepaio
https://ebird.org/species/elepai
https://www.inaturalist.org/taxa/8645-Chasiempis-sandwichensis
https://kauaiforestbirds.org/kauai-elepaio/
https://kawaiola.news/columns/na-mana-hoa/kahea-o-elepaio-ia-hoamakeikekula/
https://birdsoftheworld.org/bow/species/elepai/cur/introduction
https://hawaiibirdingtrails.hawaii.gov/bird/hawaii-elepaio/
https://www.oiseaux.net/birds/hawaii.elepaio.html
https://animalia.bio/hawaii-elepaio/1000
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=0E48C9D0534E3382
https://www.birdshawaiipastpresent.com/product-page/april-2022-maunakea-%CA%BBelepaio
https://animals.fandom.com/wiki/Hawai%CA%BBi_%E2%80%98Elepaio
https://www.inaturalist.org/guide_taxa/295456
https://www.usgs.gov/publications/twenty-five-years-change-forest-structure-and-nesting-behavior-hawaii-elepaio
https://kids.kiddle.co/Hawai%CA%BBi_%CA%BBelepaio
https://dibird.com/ru/species/gavajskij-elepajo/
https://ru.ruwiki.ru/wiki/%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D0%BE
https://1vet.by/?pticy=2155_Elepayo_Chasiempis_sandwichensis
https://en.wikipedia.org/wiki/Hawai%CA%BBi_%CA%BBelepaio
Tarix : 31 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
