Hartlaub ördəyi ("Pteronetta hartlaubii") - Afrika meşələrinin tünd şabalıdı rəngli ördək növü. Ümumi məlumat Əvvəllər parafiletik "qonma ördəklər" qrupuna daxil edilsə də, sonradan "dabblinq ördəklər" qrupuna köçürülmüşdür. Lakin bu növ "tipik" dabblinq ördəklərindən kifayət qədər fərqlənir və monotipik "Pteronetta" cinsinə aid edilir. Alman təbiətşünası Qustav Hartlaubın şərəfinə adlandırılmışdır. Mitoxondrial DNT-nin "sitoxrom" b və "NADH" dehidrogenaz alt vahid 2 genlərinin təhlili göstərir ki, bu növ çox fərqli bir klada (bəlkə də öz yarımfəsiləsinə) aiddir və qeyri-müəyyən qohumluğa malik başqa bir Afrika su quşu olan, maviqanad qazla birlikdə təsnif edilir. Təsvir Hartlaub ördəklərinin orta boyu 56–58 sm arasındadır. Bu növ monotipikdir, yəni yalnız bir növü var. Cavan fərdlərin sinə və qarın hissələrində açıq rəngli lələk ucları var. Yetkin lələk örtüyü altı aydan sonra tam formalaşır. Erkək fərdlərin çəkisi 925–1140 qram arasındadır, başları ağ və gözləri qırmızı-qəhvəyi rəngdədir. Dişi fərdlərin başında demək olar ki, ağ rəng yoxdur, gözləri tünd qırmızıdır və çəkisi 770–805 qram arasındadır. Hər ördəyin başındakı ağ rəngin miqdarı fərqlidir. Hər iki cinsin qanadlarında mavi ləkə var ki, bu da onları digər su quşlarından fərqləndirir. Cütləşmə mövsümündə erkək fərdlərin dimdiyinin əsası böyüyür. Yayılması Hartlaub ördəyi ekvatorial Qərbi və Mərkəzi Afrikada, Qvineya və Siera Leonedən başlayaraq Nigeriya vasitəsilə Cənubi Sudana qədər, cənubda isə Qabon, Konqo və Zairə qədər yayılıb. Hartlaub ördəkləri bataqlıq sahələrdə, tropik meşələrdə, savanna ərazilərində, çaylarda və axarlarda yaşayır. Liberiyada manqrov meşələrində məskunlaşır. Lakin Liberiyada yalnız yanvar-may ayları arasında sürülər halında toplanır. İl boyu Mərkəzi Qərbi Afrikanın bəzi hissələrində, o cümlədən Konqo Demokratik Respublikası və Kamerunda yaşayır. Davranış Uçuş zamanı Hartlaub ördəkləri "ko-ko-ko-ko" və ya "kakakakarr" kimi səslər çıxarır. Danışıq səsləri "whit-whit-whit" kimi səslənir. Təhlükə zamanı erkək fərdlər tez "fısıldayan fit" səsi çıxarır. Cavan fərdlər təhlükə zamanı üç dəfə ardıcıl və enən notlarla səs çıxarır. Qidası suda yaşayan onurğasızlar, məsələn, həşəratlar və xərçəngkimilərdən ibarətdir. Konqo Respublikasının Nouabalé-Ndoki Milli Parkında ördəklərin fil nəcisindəki həşəratlarla qidalandığı qeyd edilmişdir. Həmçinin toxumlar və həşərat sürfələri ilə də qidalanırlar. Ektoparazitlərdən qurtulmaq üçün bu ördəklərin bongo və meşə bufalolarının belinə tullandığı müşahidə edilmişdir. Ən fəal olduqları vaxtlar səhər tezdən və axşam vaxtıdır. Çoxalma Yuva qurduqlarına dair sübut yoxdur, lakin iyun-sentyabr aylarında yağış mövsümündə çütləşirlər. Dişi fərdlər krem rəngli yumurta qoyur və balalar qara başlı, sarımtıl bədənli və çənə, boyun və üzlərində narıncı çalarlı olur. Balalar yumurtadan çıxdıqda təxminən 35–46 qram çəkiyə malik olur. Populyasiya Bu növ geniş yayılma sahəsinə malikdir və bu səbəbdən populyasiya ölçüsü, yaşayış mühiti keyfiyyəti və populyasiya məhdudiyyətləri əsasında təhlükəli kateqoriyasına daxil edilmir. Populyasiyanın azalma tendensiyasına baxmayaraq, bu azalma sürəti növü təhlükə altında olan kateqoriyasına salmaq üçün kifayət deyil. Populyasiya ölçüsü orta və ya böyük hesab edilir və bu da təhlükəli kateqoriyasına daxil edilməsi üçün kifayət deyil. Nəticədə, bu növ geniş yayılma sahəsi və sabit populyasiya ölçüsü səbəbindən "ən az narahatlıq doğuran" kimi qiymətləndirilir. Qorunma 2006-cı ildə dünyada 26,000–110,000 Hartlaub ördəyinin olduğu hesab edilirdi. Hartlaub ördəkləri əvvəllər təhlükə altında hesab edilsə də, 2020-ci ildən etibarən bu statusdan çıxarılmışdır. Hartlaub ördəyi üçün ən böyük təhlükələr meşələrin məhv edilməsi, ovlanma və mədənçilik və zəhərlə balıq ovu nəticəsində suyun çirklənməsidir. Nigeriyada bu növ tibbi məqsədlər üçün ovlanır və ticarəti edilir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Hartlaub%27s_duck
https://ebird.org/species/harduc1
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/hartlaubs-duck-pteronetta-hartlaubii
https://www.inaturalist.org/taxa/7137-Pteronetta-hartlaubii
https://xeno-canto.org/species/Pteronetta-hartlaubii
https://birdsoftheworld.org/bow/species/harduc1/cur/introduction?lang=es
https://www.waterfowl.org.uk/wildfowl/true-ducks/hartlaubs-duck/
Tarix : 2 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
