Hadisə nümunələmə metodologiyası (ingiliscə Event Sampling Methodology, qısaca ESM) - İnsan davranışlarını və təcrübələrini ölçmək, analiz etmək üçün istifadə edilən elmi bir yanaşma. Mahiyyəti Bu metod, müəyyən bir hadisənin və ya davranışın baş verdiyi zamanlarda məlumat toplayaraq iştirakçının və ya obyektin davranışlarını müəyyən edir. Əsas məqsəd, konkret hadisələrin təkrarlanan nümunələrini toplamaq və bu hadisələrin sosial, emosional və ya psixoloji təsirlərini anlamaqdır. ESM, sosial elmlər, psixologiya, marketinq və digər sahələrdə geniş şəkildə tətbiq edilir. Xüsusiyyətlər ESM, müəyyən bir davranış və ya hadisənin baş verdiyi anlarda məlumatların toplanmasına əsaslanır. İştirakçılar, müəyyən zaman intervallarında və ya müəyyən şərtlər daxilində davranışlarını qeyd edirlər. Bu, xüsusilə diqqət tələb edən, az və ya nadir hallarda baş verən hadisələri izləmək üçün faydalıdır. ESM, hadisələrin baş verdiyi zamanı qeyd etməyə və həmin zamanlarda iştirakçıların reaksiyalarını qeyd etməyə imkan verir. Bu metod, adətən birbaşa müşahidə və ya anketlər ilə toplanan məlumatlara əsaslanır, amma ən əsas fərqi, məlumatların yalnız müəyyən hadisə və ya davranış baş verdikdə toplanmasıdır. Bu, məlumatların daha real və kontekstdə toplanmasını təmin edir, çünki iştirakçıların özünün hadisəni yaşadığı anları izləmək mümkündür. Tətbiq sahələri - Psixologiya və sosial elmlər: ESM, sosial davranışların, emosional reaksiyaların və psixoloji vəziyyətlərin baş verdiyi xüsusi anları ölçmək və başa düşmək üçün istifadə olunur. Məsələn, iştirakçılar müəyyən bir sosial vəziyyətə cavab olaraq reaksiyalarını qeyd edə bilər. - Marketinq və istehlakçı araşdırmaları: ESM, istehlakçıların alış-veriş davranışlarını, məhsul istifadəsi və digər istehlak vərdişlərini təhlil etmək üçün istifadə edilir. İstehlakçılar yalnız məhsul və ya xidmətlə qarşılaşdıqları zaman davranışlarını qeyd edirlər. - Sağlamlıq araşdırmaları: Xroniki xəstəliklər və ya müalicə prosesləri ilə bağlı müşahidələrdə, xəstələrin və ya iştirakçıların simptomlarının və ya digər fiziki reaksiyalarının baş verdiyi anlar izlənir. Bu, sağlamlıq vəziyyətinin dəyişikliklərini anlamağa kömək edir. - Təhsil və pedagoji araşdırmalar: ESM, müəllim və tələbə qarşılıqlı əlaqələri, dərs prosesində baş verən anları və dərs zamanı tələbələrin diqqət və davranışlarını izləmək üçün istifadə olunur. - Davranış araşdırmaları: İnsanların davranışlarını təhlil etmək üçün ESM istifadə olunur. Bu metod, xüsusilə sosial və mədəni davranışların təhlilində, fərqli sosial qrupların reaksiyalarını ölçməkdə faydalıdır. Faydaları və üstünlükləri - Hadisəyə dair dəqiq məlumat: ESM, hadisə baş verdiyi anda məlumat toplandığı üçün, məlumatların daha dəqiq və inandırıcı olmasına şərait yaradır. - Hərəkətlilik və çeviklik: ESM, iştirakçıların fəaliyyətləri və reaksiyalarını təhlil etmək üçün daha çevik bir yanaşma təmin edir. İştirakçılar istədikləri zaman məlumat verə bilərlər, bu da təbii və rahat bir məlumat toplama metodu yaradır. - Sosial və emosional vəziyyətin izlənməsi: Bu metod, iştirakçıların sosial və emosional reaksiyalarını izləməyə imkan verir, çünki məlumat toplanması yalnız müəyyən hadisələr baş verdikdə həyata keçirilir. - Təhrif olunmamış məlumatlar: Ənənəvi metodlarla müqayisədə, iştirakçılar hadisə baş verdiyi anda təbii şəkildə reaksiyalarını bildirirlər. Bu, daha az təhrif olunmuş və daha inandırıcı məlumat əldə etməyə kömək edir. - Qısamüddətli müşahidələr: ESM, uzun müddətli müşahidələr yerinə, yalnız müəyyən hadisələr zamanı məlumat toplamağa imkan verir, bu da zaman baxımından daha sərfəlidir. Növləri - Sosial və davranışsal hadisələr: İnsanların sosial qarşılıqlı əlaqələrini və davranışlarını izləyir. Məsələn, bir qrup üzvünün təmasda olduğu zamanlarda onların davranışları qeyd edilir. - Emosional vəziyyətlər: ESM, insanların emosional vəziyyətlərini anlamaq üçün istifadə olunur. Məsələn, bir insanın qorxu, həyəcan və ya məyusluq kimi emosiyaların baş verdiyi anlar izlənir. - Fiziki reaksiyalar: Fiziki hadisələrin baş verdiyi anlar, məsələn, ağrı və ya yorğunluq kimi reaksiyalar da ESM ilə izlənilə bilər. - Zamanla əlaqəli hadisələr: Hadisələr baş verdikdə və ya müəyyən bir zamana yaxınlaşdıqda, məlumatların toplanması həyata keçirilir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Event_sampling_methodology
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://pure.rug.nl/ws/files/40193705/00006842_201702000_00011.pdf
https://www.researchgate.net/publication/235336903_Experience-Sampling_and_Event-Sampling_Research
https://www.researchgate.net/publication/200552769_Event-sampling_and_other_methods_for_studying_everyday_experience
https://www.tutor2u.net/psychology/topics/event-sampling
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1877858522000614
https://homework.study.com/explanation/what-is-an-event-sampling.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Rare_event_sampling
https://psycnet.apa.org/record/2012-25946-013
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.kanopystreaming.com/sites/default/files/event_time_sampling.pdf
https://web.archive.org/web/20190802163143/https://pure.rug.nl/ws/files/30435764/2015_Van_der_Krieke_Jeronimus_HowNutsAreTheDutch_A_Crowdsourcing_Study_of_Mental_Symptoms_and_Strengths.pdf
http://www.newchildcare.co.uk/event.html
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://pure.rug.nl/ws/files/79100904/Let_s_get_Physiqual_An_intuitive_and_generic_method_to_combine.pdf
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4568259/
https://aussiechildcarenetwork.com.au/articles/childcare-programming/event-sample-observations-in-childcare?tmpl=component&print=1
Tarix : 31 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
