Güzgülərə baxdığımız zaman gördüyümüz görüntü həmişə gerçək dünyadakı özümüzdən bir qədər fərqlənir. Beynimiz isə bu fərqi çox vaxt fərq etmir və ya onu kompensasiya edir. Bu fenomen “güzgü paralaksı” adlandırıla bilər və onun bir neçə maraqlı psixoloji və neyrobioloji izahı var. 1. Güzgü effektinin beyinlə əlaqəsi Beynimiz güzgüdəki əksimizi gördükdə, onu real üz ifadəmiz kimi qəbul edir. Ancaq əslində, güzgü bizi ters çevirir – yəni sağ əlimiz solda görünür və əksinə. Beynimiz isə bu görüntünü tanış etməyə çalışır və öz “düzəlişlərini” edir. İnsanların bizi necə gördüyü ilə güzgüdə özümüzü necə gördüyümüz arasında fərq yaranır. 2. "Güzgü özünü düzəltmə" effekti Biz güzgüdə özümüzə tez-tez baxdığımız üçün beynimiz bu görüntüyə alışır və onu standart hesab edir. Ancaq fotolarda və ya başqalarının bizi gördüyü kimi bir videoda baxanda qəribə və “yanlış” hiss edə bilərik. Bu, beynimizin güzgü görüntüsünü əsas standart kimi qəbul etməsi ilə bağlıdır. 3. "Xarici göz" sindromu Bir çox insan güzgüdə özünü daha gözəl və ya daha tanış hiss edir, ancaq fotolarda fərqli görünür. Bunun səbəbi, güzgü görüntüsünə alışqanlıq və beynin tanış olanı üstün tutmasıdır. Fotolarda isə bizi real həyatda göründüyümüz kimi görürük və bu fərqlilik diskomfort hissi yarada bilər. 4. Asimmetriya və beynin alqılaması İnsan üzləri mükəmməl simmetrik deyil. Güzgüdəki əksimizlə real görüntümüz arasındakı fərq asimmetriyanı daha qabarıq hiss etdirə bilər. Bu da niyə bəzən güzgüdə daha gözəl, fotoda isə fərqli göründüyümüzü izah edir. 5. Təbii işıq və güzgü işığı fərqi Güzgü ilə baxanda işıqlandırma daha təbii olur, çünki gözlərimiz canlı hərəkəti izləyir. Fotolarda isə bəzən işıq bucaqları və detallar fərqli görünür, bu da bizi yad hiss etdirə bilər. 6. "Güzgü qorxusu" və paranormal inanclar Uzun müddət güzgüyə baxanda bəzi insanlar qəribə və yad hisslər yaşaya bilər. Bunun səbəbi, beynimizin uzun müddət bir təsviri eyni görməyə davam etdikdə "təhlükə" və ya "yanılma" siqnalı verməsidir. Bu fenomen "Troxler effekti" ilə əlaqəlidir – beynin bir müddət sonra dəyişməyən görüntünü “görməməyə” başlaması.
https://www.nature.com/articles/s41583-023-00786-7
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0896627323009339
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7911187/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9691426/#:~:text=In%20philosophical%20and%20psychological%20accounts,others'%20and%20our%20own%20face.
https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2022.949211/full
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22564482/
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0028393212001613
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39351699/
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0042698905004013
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9691426/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4258311/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4201793/#:~:text=Mirror%20Agnosia%20is%20a%20condition,in%20the%20mirror%20as%20reflections.
https://www.illusionsindex.org/i/troxler-effect#:~:text=The%20Troxler%20Effect%20is%20named,to%20slowly%20disappear%20or%20fade.
https://academic.oup.com/cercor/article/25/9/2806/2926094
https://en.wikipedia.org/wiki/Troxler%27s_fading
https://www.crystalinks.com/TroxlerEffect
https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rspb.1997.0091
https://www.jns-journal.com/article/S0022-510X(23)00852-3/fulltext
https://www.jstor.org/stable/51082
https://en.wikipedia.org/wiki/Mirrored-self_misidentification
https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/0276236620969632
https://www.researchgate.net/publication/46280355_Strange-Face-in-the-Mirror_Illusion
Tarix : 29 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
