Grove Karl Gilbert (1843–1918) - Amerikalı geoloq və topoqrafdır və buzlaq elmi, torpaq eroziyası, geologiyanın prosesləri və geomorfologiya sahələrindəki əhəmiyyətli tədqiqatları ilə tanınır. O, geologiya sahəsində mühüm töhfələr verərək, xüsusilə torpaq eroziyası, vadi inkişafı və geologiya proseslərinin baş verməsini izah edən nəzəriyyələr irəli sürmüşdür. Erkən həyat və təhsil Grove Karl Gilbert 1843-cü ildə New York ştatının Syracuse şəhərində anadan olmuşdur. O, New York Universitetində təhsil almış, sonra isə geologiya sahəsinə maraq göstərərək bu sahədə təhsilini davam etdirmişdir. Geologiya elminə olan marağı onu müxtəlif geoloji ekspedisiyalarda iştirak etməyə və geologiyanın müxtəlif sahələrini öyrənməyə yönəldib. Onun təhsili və təcrübəsi geologiyanın müxtəlif sahələrində ona dərin biliklər qazandırmışdır. Geologiya və geomorfologiya sahəsindəki əsas töfhələr Grove Karl Gilbert, geologiyanın və geomorfologiyanın inkişafında mühüm rol oynamışdır. O, xüsusilə torpaq eroziyası, geologiya prosesləri, vadi inkişafı və buzlaq proseslərinin öyrənilməsi sahəsində irəliləyişlər gətirmişdir. 1. Vadinin inkişafı və torpaq eroziyası Gilbert, vadilərin inkişafını və eroziya proseslərini dərindən öyrənmişdir. Onun ən mühüm işlərindən biri, vadilərin geoloji inkişafını başa düşmək üçün bir çox təcrübələr və sahə tədqiqatları aparmasıdır. Gilbert, vadilərin inkişafını eroziya, sediment yığılması və drenaj sistemləri ilə əlaqələndirərək, vadilərin uzunmüddətli dəyişimini izah etməyə çalışmışdır. Onun apardığı tədqiqatlar, eroziya modelləri və vadilərin geometrik formalarının necə yaranmasını başa düşməyə kömək etmişdir. 2. Buzlaq eroziyası və morfologiya Gilbert, buzlaq eroziyasını və buzlaq morfologiyasını öyrənmişdir. O, bu sahədəki işləri ilə buzlaqla formalaşan topoqrafiyanın və buzlaq eroziyasının yer səthindəki təsirlərini araşdırmışdır. Bu işlər, həmçinin buzlaqların eroziya proseslərinin inkişafını və necə müəyyən topoqrafik formaların yaranmasını göstərmişdir. 3. Geomorfologiya və topoqrafiyanın tədqiqi Gilbert, geomorfologiya sahəsində bir neçə mühüm nəzəriyyə inkişaf etdirmişdir. O, yer səthinin formalaşması və topoqrafik dəyişikliklər ilə bağlı bir çox anlayışı müəyyənləşdirmişdir. Onun təhlil etdiyi proseslər və formalar, geologiyanın daha sonra inkişaf edən sahələrində əsaslı tədqiqatlara başlanmasına səbəb olmuşdur. 4. Göl və çöl proseslərinin öyrənilməsi Gilbert, həmçinin göllərin formalaşması və çöl proseslərini öyrənmişdir. O, xüsusilə göllərin yaranması və onların ətraf mühitlə necə əlaqəli olduğunu araşdırmışdır. Gilbert-in bu sahədəki işləri, göllərin hidroloji və geoloji proseslərinin daha yaxşı başa düşülməsinə səbəb olmuşdur. Karyerası və tədqiqatlarının əhəmiyyəti Gilbert, US Geological Survey-də uzun müddət çalışmış və burada müxtəlif geoloji ekspedisiyalarda iştirak etmişdir. O, ABŞ-ın qərb bölgəsindəki Great Salt Lake, Grand Canyon və Yellowstone milli parkı kimi yerlərdə geniş tədqiqatlar aparmışdır. Bu sahələrdə apardığı tədqiqatlar, yer səthinin topoqrafik və geomorfoloji xüsusiyyətlərini başa düşməkdə mühüm rol oynamışdır. Grove Karl Gilbert və "Gilbert's Hypothesis" Gilbert-in apardığı araşdırmalar nəticəsində formalaşan "Gilbert's Hypothesis", torpaq eroziyasının və drenajın necə baş verdiyini izah edən nəzəriyyədir. Bu nəzəriyyə, eroziyanın və sediment yığılmasının zamanla yer səthindəki dəyişiklikləri necə təsir etdiyini izah edir. O, bu proseslərin vadilərin formalaşmasına və yer səthinin geoloji inkişafına olan təsirlərini irəli sürmüşdür. Sonraki həyat və irs Grove Karl Gilbert, geologiya və geomorfologiya sahəsindəki əvəzsiz işləri ilə tanınır və bu sahələrdə bir çox nəzəriyyə və prinsiplər irəli sürmüşdür. O, 1918-ci ildə vəfat etsə də, onun geologiya sahəsindəki irsi bu günə qədər davam edir. Gilbert-in yazdığı əsərlər və apardığı tədqiqatlar, geologiyanın bir çox sahələrində, xüsusən eroziya və geomorfologiya üzrə aparılan tədqiqatlarda əsaslı mənbə olaraq istifadə edilməkdədir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Grove_Karl_Gilbert
https://www.britannica.com/biography/Grove-Karl-Gilbert
http://eos.org/features/reflections-on-the-legacy-of-grove-karl-gilbert-1843-1918
https://uipress.uiowa.edu/books/grove-karl-gilbert
https://www.pbs.org/harriman/1899/1899_part/participantgilbert.html
http://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2018AGUFM.U32A..01M/abstract
https://www.geosociety.org/gsatoday/archive/8/2/pdf/i1052-5173-8-2-16.pdf
Tarix : 12 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
