Gosta Esping-Andersen (1947) - Danimarkalı sosioloq və rifah dövlətləri (welfare state) ilə bağlı tədqiqatları ilə tanınır. O, ən çox "Üç dünya Rifah kapitalizmi" (The Three Worlds of Welfare Capitalism, 1990) adlı əsəri ilə məşhurdur. Bu kitabda Esping-Andersen rifah dövlətlərini üç əsas modelə bölərək, sosial siyasətlərin necə formalaşdığını izah etmişdir. Esping-Andersenin əsas kikirləri Rifah dövlətlərinin tipologiyası Esping-Andersen rifah dövlətlərini üç əsas tipə bölür: Liberal Rifah dövləti Az dövlət müdaxiləsi, daha çox bazar əsaslı sistem. Yoxsulluqdan əziyyət çəkənlərə minimum dəstək verilir. Əsasən ABŞ, Böyük Britaniya, Kanada və Avstraliya kimi ölkələrdə müşahidə olunur. Korporativist (Konzervativ) Rifah dövləti Ailə və iş yerinə əsaslanan sosial müdafiə sistemləri. Dövlət əsas rolu oynayır, lakin rifahı qorumaq üçün ailənin və dini institutların rolu da böyükdür. Almaniya, Fransa, Avstriya və İtaliyada müşahidə olunur. Sosial-demokratik Rifah dövləti Güclü dövlət müdaxiləsi və bərabərlik prinsiplərinə əsaslanır. Səhiyyə, təhsil və sosial təminat bütün vətəndaşlar üçün əlçatan və geniş əhatəlidir. Skandinaviya ölkələrində (Danimarka, İsveç, Norveç) geniş yayılmışdır. Dekomodifikasiya anlayışı Esping-Andersen rifah dövlətlərini analiz edərkən "dekomodifikasiya" (decommodification) anlayışını inkişaf etdirmişdir. Bu, insanların bazardan asılı olmadan rifah xidmətlərindən istifadə edə bilməsi deməkdir. Liberal rifah dövlətlərində dekomodifikasiya aşağıdır, çünki insanlar əsasən bazardan (iş və özəl sığortalar) asılıdırlar. Sosial-demokratik sistemlərdə isə dekomodifikasiya yüksəkdir, çünki dövlət xidmətləri geniş əhatəlidir və vətəndaşlar bazardan asılı olmadan yaşayışlarını təmin edə bilirlər. Müasir Rifah dövlətlərinin gələcəyi Esping-Andersen rifah sistemlərinin zamanla necə dəyişdiyini və qlobal iqtisadiyyatın rifah dövlətlərinə necə təsir etdiyini araşdırmışdır. O, xüsusilə: Qocalan əhali və bunun pensiya sistemlərinə təsiri, Gender və əmək bazarındakı dəyişikliklər, Yeni sosial risklər (məsələn, qeyri-sabit məşğulluq və işsizlik) kimi məsələlərə diqqət yetirmişdir. Təsiri və mirası Esping-Andersenin rifah dövlətləri ilə bağlı nəzəriyyələri siyasətçilər, iqtisadçılar və sosial tədqiqatçılar tərəfindən geniş şəkildə istifadə edilir. Onun modeli, sosial siyasətlərin müqayisəli təhlili üçün əsas çərçivələrdən biri hesab olunur. Onun araşdırmaları göstərir ki, rifah dövlətlərinin müxtəlif formaları sosial bərabərlik və iqtisadi sabitliyə böyük təsir göstərə bilər. Müasir dünyada rifah siyasətləri haqqında aparılan müzakirələrdə Esping-Andersen'in yanaşması hələ də aktualdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/G%C3%B8sta_Esping-Andersen
https://feps-europe.eu/person/gosta-esping-andersen/
https://www.upf.edu/web/esping-andersen
https://www.thebritishacademy.ac.uk/fellows/gosta-esping-andersen-FBA/
https://scholar.google.es/citations?user=wKNoabEAAAAJ&hl=en
https://www.amacad.org/person/gosta-esping-andersen
https://population-europe.eu/network/expert-portraits/esping-andersen
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
