Gəzən pişik balığı (Clarias batrachus) - Cənub-Şərqi Asiyaya məxsus olan, şirin sularda yaşayan və hava ilə tənəffüs edən bir pişik balığı növü. Xüsusiyyətlər və anatomiyası Gəzən pişik balığının uzunsov bədən forması var və uzunluğu təxminən 0,5 metr (1,6 fut), çəkisi isə 1,2 kq (2,6 funt) çata bilər. Bədəni əsasən boz və ya boz-qəhvəyi rəngdədir və yan tərəflərində kiçik ağ nöqtələr olur. Bu pişik balığının uzun əsaslı bel və anal üzgəcləri, həmçinin bir neçə cüt hiss orqanı (barbel) var. Dərisi pulcuqsuzdur, lakin seliklə örtülüdür ki, bu da balığın sudan kənarda qorunmasını təmin edir. Bu balıq, quru ərazidə "gəzmək" və ya qıvrılaraq hərəkət etmək qabiliyyəti ilə tanınır. Bu, əsasən qida və ya daha uyğun mühit tapmaq məqsədi ilə edilir. Gəzən pişik balığı əslində iki və ya dörd ayaqlı canlılar kimi gəzməsə də, quru ərazidə hərəkət edərkən sinə üzgəclərindən istifadə edərək özünü dik tutur və ilanabənzər hərəkətlərlə irəliləyir. Bu balıq ovlanarkən diqqətlə idarə edilməlidir, çünki üzgəclərinin arxasında gizlənmiş iynə və ya tikanabənzər müdafiə mexanizmi var. Sudan kənarda 18 saat yaşaya bilər. Taksonomiya Gəzən pişik balığı Cənub-Şərqi Asiyanın tropik növüdür. Əsl Clarias batrachus növünün təbii yayılma sahəsi yalnız İndoneziyanın Yava adası ilə məhdudlaşır, lakin bu növ tez-tez digər yaxın qohum növlərlə qarışdırılır. Bunlara Şimal-Şərqi Hindistan və Banqladeşdə yayılmış C. magur, Hind-Çin yarımadasından olan ehtimal olunan təsnif edilməmiş növ və Tailand-Malayziya yarımadası, Sumatra və Borneodan olan başqa bir təsnif edilməmiş növ daxildir. Bu təsnif edilməmiş növlər Clarias aff. batrachus kimi tanınır. Filippin populyasiyasının (yerlilər tərəfindən "hito" və ya sadəcə "çat balığı" adlandırılır) taksonomik mövqeyi dəqiq deyil və Cənubi Hindistan populyasiyalarının C. magur və ya başqa bir növ olub-olmadığı da aydın deyil. Nəticə etibarilə, C. batrachus üçün verilən bir çox məlumat (davranış, ekologiya, introduksiya edilmiş populyasiyalar və s.) əslində bu yaxın qohum növlərə aid ola bilər. Həm əsl C. batrachus, həm də C. magur və digər təsnif edilməmiş növlər akvakulturada saxlanılır. Yaşayış yeri Gəzən pişik balığı durğun və tez-tez oksigen çatışmazlığı olan sularda yaşayır və adətən palçıqlı gölməçələrdə, kanallarda, xəndəklərdə və oxşar mühitlərdə tapılır. Bu növ vaxtının çoxunu dibdə və ya dibin üzərində keçirir, vaxtaşırı səthə çıxaraq hava alır. Bu balıq adətən gölməçələrdə, bataqlıqlarda, axar sularda və çaylarda, həmçinin su basmış düyü sahələrində və ya quruyan müvəqqəti su hövzələrində yaşayır. Belə hallarda, onun "gəzmə" qabiliyyəti balığın digər su mühitlərinə keçməsinə imkan verir. Qidalanması Təbiətdə bu balıq omnivordur; kiçik balıqlar, molyusklar və digər onurğasızlar, həmçinin detritus və su bitkiləri ilə qidalanır. O, həvəslə yeyən və qida ehtiyatlarını tez bitirən bir balıqdır, buna görə də invaziv növ kimi zərərli hesab olunur. İnvaziv növ kimi Asiya daxilində bu növ geniş yayılmışdır. Həmçinin, təbii yayılma sahəsindən kənarda da introduksiya edilmişdir və invaziv növ kimi qəbul olunur. O, yerli balıqların qida ehtiyatlarını sürətlə bitirir və onların balaları ilə qidalanır. Balıq fermalarına da zərər verdiyi üçün invaziv növ hesab olunur. ABŞ-da bu növ Floridada yayılmışdır. Kaliforniya, Konnektikut, Corciya, Massaçusets və Nevadada da rast gəlinir. Gəzən pişik balığı 1960-cı illərin əvvəllərində Tailanddan Floridaya akvakultura ticarəti üçün gətirilmişdir. İlk introduksiyalar 1960-cı illərin ortalarında baş vermişdir, balıq fermalarından və ya nəqliyyat zamanı qaçan balıqlar təbii mühitə yayılmışdır. Floridada balıq fermerləri tərəfindən qəsdən buraxılan balıqlar da olmuşdur. Digər ştatlarda isə bu növün yayılmasına akvarium balıqlarının sərbəst buraxılması səbəb olmuşdur. Kaliforniyada tropik balıq satıcıları tərəfindən satılan bu növ, həmçinin Midvestdə də müşahidə edilmişdir. Floridada gəzən pişik balıqları balıq fermalarına daxil olaraq kənd təsərrüfatı balıqlarını ovlayır. Buna cavab olaraq, fermerlər hovuzların ətrafını hasarlarla qorumağa məcbur olublar. Həmçinin, gəzən pişik balığının saxlanılması qadağan edilmişdir. Qida kimi İndoneziyada bu balıq "lele" adı ilə tanınır və ənənəvi yeməklərdə, məsələn, "pecel lele" və "mangut lele" kimi yeməklərdə istifadə olunur. Tailandda isə "pla duk dan" adı ilə tanınır və əsasən qızardılmış və ya qril edilmiş şəkildə küçə satıcıları tərəfindən təqdim olunur. Filippində isə "hito" adı ilə tanınır və ən geniş yayılmış şirin su pişik balıqlarından biridir.
https://www.floridamuseum.ufl.edu/discover-fish/species-profiles/clarias-batrachus/
https://myfwc.com/wildlifehabitats/profiles/freshwater/walking-catfish/
https://www.floridamuseum.ufl.edu/science/five-facts-walking-catfish-in-florida/
https://www.britannica.com/animal/walking-catfish
https://animaldiversity.org/accounts/Clarias_batrachus/
https://nas.er.usgs.gov/queries/factsheet.aspx?speciesid=486
https://tsusinvasives.org/home/database/clarias-batrachus
https://a-z-animals.com/animals/walking-catfish/
https://petmedaily.com/clarias-batrachus/
https://www.ecologyasia.com/verts/fishes/common_walking-catfish.htm
https://www.seriouslyfish.com/species/clarias-batrachus/
https://animalia.bio/walking-catfish#google_vignette
https://www.seahorseaquariums.com/Walking_catfish
https://greenverz.com/walking-catfish/
https://invasions.si.edu/nemesis/species_summary/164120
https://www.fishbase.se/summary/Clarias-brachysoma
https://www.scotcat.com/articles/article67.htm
https://en.bdfish.org/2011/08/walking-catfish-clarias-batrachus/#google_vignette
https://www.cabidigitallibrary.org/doi/full/10.1079/cabicompendium.88681
https://blog.nature.org/2020/07/23/the-invasive-catfish-that-walks-across-parking-lots/
https://www.alliedacademies.org/articles/food-and-feeding-habits-of-walking-catfish-clarias-batrachus-and-other-commercial-fishes-a-review-26646.html
https://www.ecologyasia.com/verts/fishes/forest_walking-catfish.htm
https://handlinefishing.com/whatsthisfish/airbreathingcatfishes/walkingcatfish.htm
https://www.scotcat.com/articles/article83.htm
https://www.globalseafood.org/advocate/walking-catfish-production-in-thailand/
Tarix : 3 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
