Gertrude Stein (1874–1946) - Amerikalı yazıçı, şair, sənət tənqidçisi və müasir ədəbiyyatın önəmli fiqurlarından biri. Onun yaradıcılığı, xüsusən dil və formanın sınağa çəkilməsi ilə tanınır. Həyatı və təhsili Gertrude Stein, 1874-cü ildə, ABŞ-ın Pensilvaniya ştatının Allegheny şəhərində anadan olub. O, öz təhsilini Baltimore və Kaliforniyada almış, sonra isə Harvard Universitetində tibb və psixologiya üzrə təhsil almışdır. 1903-cü ildə Fransa səfəri onu Parisə gətirmiş və burada bir müddət yaşamışdır. Parisə köçdükdən sonra, Stein, sənət və ədəbiyyat dünyasında nüfuz qazanmağa başlamış və burada vaxt keçirmiş bir çox sənətçilərlə tanış olmuşdur. Onun salonu, "avant-garde" hərəkatının ən önəmli görüş yeri olmuşdur. Bu salonda, Pablo Picasso, Ernest Hemingway, Ezra Pound, F. Scott Fitzgerald və digər məşhur şəxsiyyətlər iştirak etmişdir. Yaradıcı fəaliyyəti və üslubu Gertrude Steinin ən çox tanınan və dəyərləndirilən əsərləri, onun dil və quruluşla etdiyi eksperimentlərdəndir. Onun yazıları ənənəvi nizamı pozan, bəzən anlaşılması çətin olan bir üsluba malikdir. Stein, dilin və sözün quruluşunun yalnız mənanın deyil, həm də estetik təcrübənin bir hissəsi olması lazım olduğunu müdafiə edirdi. Steinin şeir və nəsrində dəqiq mənalar və ənənəvi struktur daha az önəmli olur, onun yerinə təkrarlar, sözlər arasındakı əlaqələr və formaların müxtəlif istifadələri daha çox diqqət çəkir. Bu yanaşma, onun daha sonra "Stream of Consciousness" (şüur axını) və digər modernist texnikalara ilham verən əsərlərinə yol açmışdır. Əsas əsərləri Gertrude Steinin ən məşhur əsərlərindən bəziləri bunlardır: "Three Lives" (1909) – Steinin ilk böyük əsəri olan bu kitab, üç fərqli qadının həyatını izah edir. Bu əsərdə dilin təkrarlanan və yenilikçi istifadəsi, onun şərhindəki ən vacib xüsusiyyətlərdən biridir. "Tender Buttons" (1914) – Bu əsər, Steinin ən eksperimentel şeir və nəsr formalarından biridir. Əsər, gündəlik əşyalar və həyatın elementlərini təkrar və qeyri-adi dil ilə təsvir edir. "The Autobiography of Alice B. Toklas" (1933) – Bu əsər, Gertrude Steinin həyatını anlatan bir autobiografiya kimi təqdim olunsa da, faktlarla deyil, daha çox psixoloji və duyusal təcrübələrlə formalaşır. Toklas, Steinin həyat yoldaşı və yaxın dostu idi. Bu əsər çox populyar olmuş və Steinin daha geniş oxucu kütləsinə tanıdılmasına səbəb olmuşdur. "The Making of Americans" (1925) – Steinin bu əsəri çox mürəkkəb və geniş həcmlidir. Burada o, Amerika cəmiyyətinin sosial strukturlarını və insan təcrübələrini araşdırmışdır. Əsər, Steinin dilin və bədii formanın sərhədlərini zorladığı bir təcrübədir. Təsiri və irsi Gertrude Stein, müasir ədəbiyyatda dilin və formanın sərhədlərini genişləndirən bir yazıçı kimi tanınır. Onun işləri, çox sayda ədəbiyyatçı və sənətçiyə ilham vermişdir. Hemingway, Picasso, T.S. Eliot kimi sənətçilər Steinin işlərinə böyük hörmət göstərmiş və onu öz yaradıcılıqlarına təsir edən bir şəxsiyyət olaraq tanımışdır. Steinin yaradıcılığı yalnız ədəbiyyatla deyil, həm də sənətlə sıx bağlıdır. O, yazılarını bir növ bədii əsərlər kimi qiymətləndirir və dilin də bir sənət forması olduğunu irəli sürürdü. Onun sərhədləri zorlayan yanaşması, modernizm və postmodernizmin inkişafına mühüm təsir göstərmişdir. Sonrakı irs və xatirəsi Gertrude Stein, əslində yalnız ədəbiyyatda deyil, həm də fəlsəfi və mədəni sahələrdə böyük təsir yaratmışdır. Onun əsərləri, həm müasir ədəbiyyatın estetik prinsiplərinə, həm də insan təcrübəsinin təfsirinə yeni baxış bucaqları təqdim etmişdir. Sonralar, Steinin yazılarına yönəlmiş tədqiqatlar və təhlillər onun sənətinin mürəkkəbliyini və çox qatlı xarakterini dərk etməyə kömək etmişdir.
https://www.poetryfoundation.org/poets/gertrude-stein
https://www.goodreads.com/author/show/9325.Gertrude_Stein
https://www.britannica.com/biography/Gertrude-Stein
https://museeduluxembourg.fr/en/actualite/qui-est-gertrude-stein
https://poets.org/poet/gertrude-stein
https://jwa.org/encyclopedia/article/stein-gertrude
https://www.metmuseum.org/research-centers/leonard-a-lauder-research-center/research-resources/modern-art-index-project/stein-g
https://www.dw.com/en/gertrude-stein-a-complex-pioneer-of-modernism/a-58591036
Tarix : 10 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
