Gerontoformica qarışqası - Nəsli kəsilmiş bir qarışqa cinsi. Kök qrup qarışqalarına aiddir. Bu cins, Asiya və Avropada tapılan Təbaşir dövrünün sonlarına aid fosillərdən məlum olan on üç təsvir edilmiş növü özündə birləşdirir. Növlər 2004-cü ildən 2016-cı ilə qədər təsvir edilmişdir və bir sıra növlər əvvəllər Sphecomyrmodes cinsinə aid edilmişdir. Tarix və təsnifat Gerontoformica, otuzdan çox yetkin fosil nümunəsindən məlumdur ki, bunlar tam yetkin dişi işçi və kraliçalardan ibarətdir. İlk fosil, şəffaf bir Charentese kəhrəba parçasında qorunmuş halda tapılmışdır. Kəhrəbanın, nəsli kəsilmiş Cheirolepidiaceae ailəsinə aid ağacların və ya müasir Araucariaceae ailəsinə aid ağacların şirəsindən əmələ gəldiyi güman edilir. Kəhrəbanın paleoekologiyası göstərir ki, sahil və manqrov tipli meşələr subtropik və isti mülayim iqlimə malik idi və vaxtaşırı quru dövrlər yaşanırdı. Təsvir edilən fosillərin əksəriyyəti Myanmarda, Kachin ştatının Hukawng vadisində tapılmışdır. Myanma kəhrəbası U-Pb izotopları ilə radiometrik olaraq təxminən 99 milyon il əvvələ aid edilmişdir ki, bu da Aptian və Cenomanian mərhələləri arasındakı sərhədə yaxındır. Kəhrəbanın tropik mühitdə, təxminən 5° şimal enliyində əmələ gəldiyi və şirənin Araucariaceae və ya Cupressaceae ailəsinə aid ağaclardan əmələ gəldiyi güman edilir. 2004-cü ildə André Nel və G. Perrault başda olmaqla bir qrup fransız tədqiqatçı, yeni cins və növün təsvirini Geologica Acta jurnalında dərc etdi. Gerontoformica cins adı, yunan sözü olan "Geronto" (qədim) və qarışqa cinsi olan Formica-nın birləşməsindən yaranmışdır. Cinsin tək növü Charentese kəhrəbasında tapılan G. cretacica idi. 2005-ci ildə amerikalı paleoentomoloqlar David Grimaldi və Michael Engel, Myanma kəhrəbasında tapılan bir fosil əsasında yeni bir Sphecomyrminae cinsi olan Sphecomyrmodes-i təsvir etdilər. Bu cinsin adı, Sphecomyrma cinsinin adına "-oides" şəkilçisi əlavə edilərək yaradılmışdır. Yeni cins və tək növ S. orientalis, Gerontoformica-dan 2004-cü ildəki təsvirə əsasən ayrıldı, çünki bu təsvirdə G. cretacica-nın bığlarının uzun skapa malik olduğu qeyd edilmişdi. 2008-ci ildə Charentese kəhrəbasından tapılan iki nümunə əsasında S. occidentalis növü Sphecomyrmodes-ə əlavə edildi. 2014-cü ildə PLOS ONE jurnalında Phillip Barden və David Grimaldi tərəfindən Myanma kəhrəbasından tapılan doqquz yeni növ təsvir edildi və Sphecomyrmodes-ə aid edildi: S. contegus, S. gracilis, S. magnus, S. pilosus, S. rubustus, S. rugosus, S. spiralis, S. subcuspis və S. tendir. Bütün növlər James Zigrasın şəxsi kolleksiyasından götürülmüş və Amerikan Təbiət Tarixi Muzeyinə paleoentomoloqlar tərəfindən öyrənilmək üçün verilmişdir. Davranış və ekologiya 2016-cı ildə Barden və Grimaldi tərəfindən dərc edilən məqalədə, Myanma kəhrəbasından tapılan bir neçə nümunə Gerontoformica işçilərinin qruplarını əlaqəli halda qoruyur. JZC Bu1814 nümunəsi, altı G. spiralis işçi kastası yetkinini, bir scolebythid arısını, bir ilbizi, iki Parapolycentropus növünə aid mekopteran qanadlarını və bir scydmaenid böcəyini özündə birləşdirir. Bütün işçilər eyni vaxtda kəhrəbaya düşmüşdür və şirənin bir müddət axdığı və işçilərin mesosomlarının yuxarı hissələrini kəsərək bu hissələri qalan hissələrdən ayırdığı göstərilir.
https://www.antwiki.org/wiki/Gerontoformica
https://academic.oup.com/zoolinnean/article/195/4/1355/6523228
https://www.researchgate.net/figure/Gerontoformica-cretacica-n-gen-n-sp-holotype-specimen-ARC-2031-A-apex-of_fig1_256103211
https://www.antwiki.org/wiki/Gerontoformica_cretacica
https://www.researchgate.net/figure/The-mesosoma-of-a-Cretaceous-ant-Gerontoformica-robustus-BARDEN-GRIMALDI-2014-in_fig1_316196528
https://bioone.org/journals/insect-systematics-and-diversity/volume-6/issue-5/ixac013/The-First-Reconstruction-of-the-Head-Anatomy-of-a-Cretaceous/10.1093/isd/ixac013.full
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0960982224003051
https://en.wikipedia.org/wiki/Gerontoformica
Tarix : 13 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
