Gallot kərtənkələsi - Gallotia galloti, ümumi adları ilə Gallot kərtənkələsi, Tenerife kərtənkələsi və Qərbi Kanar kərtənkələsi, Gallotia cinsinə aid olan bir divar kərtənkələsi növü. Bu növ Kanar adalarından Tenerife və La Palmaya endemikdir. Cinsinin digər iri növlərindən fərqli olaraq, G. galloti çox yayılmış bir heyvandır. Dörd tanınmış yarımnövü var. Taksonomiya Həm cins adı olan Gallotia, həm də növ adı olan galloti, növün tip nümunəsini toplayan həvəskar təbiətşünas D. Gallotun şərəfinə verilmişdir. G. galloti növü, Gallotia cinsinin qərb qrupuna aiddir. Yetkin erkəklərin rəng naxışlarındakı fərqlər şimal və cənub yarımnövlərinin tanınmasının əsasını təşkil edir. G. galloti-nin ən yaxın qohumu El Hierro və La Qomerada yayılmış kiçik Boettger kərtənkələsidir (Maca-Meyer et al. 2003). Yarımnövlər Dörd yarımnöv, o cümlədən nominativ yarımnöv, etibarlı hesab olunur: - Gallotia galloti eisentrauti (Bischoff, 1982) – Şimal Tenerife kərtənkələsi (şimal Tenerife) - Gallotia galloti galloti (Oudart, 1839) – Cənub Tenerife kərtənkələsi (mərkəzi və cənub Tenerife, Teide daxil) - Gallotia galloti insulanagae (Martín, 1985) – Anaga kərtənkələsi (Roque de Fuera de Anaga, Macizo de Anaga dağlarının şərqində, şimal-şərq Tenerife) - Gallotia galloti palmae (Boettger & L. Müller, 1914) – La Palma kərtənkələsi (La Palma) Qeyd: Mötərizədə verilən trinomial ad göstərir ki, yarımnöv ilk dəfə Gallotia cinsindən başqa bir cinsdə təsvir edilmişdir. Təsvir G. galloti növünün erkəkləri dişilərdən daha iridir, güclü erkəklər 40 santimetr (16 düym) uzunluğa çata bilir (burundan quyruğa qədər). G. galloti palmae yarımnövünün erkəkləri maksimum 30 santimetr (12 düym) uzunluğa çatır. Bütün yarımnövlərin yetkin erkəkləri baş və yan tərəflərində xarakterik açıq mavi ləkələrə malikdir, bəzən bədənində mavi nöqtələr də olur. Davranış G. galloti gündüz fəal olan bir növdür. Əsasən yaşayış mühitindəki bitkilərin yarpaqları, tumurcuqları, çiçəkləri, nektarı və meyvələri ilə qidalanır, bu da onu əsas tozlaşdırıcı və toxum yayıcı edir. Həmçinin həşəratlar və digər onurğasız heyvanlarla da qidalanır. Aprel və avqust ayları arasında çoxalır. Hər dəfə 3-6 yumurta qoyur. Əsas yırtıcısı vəhşi pişikdir; digər yırtıcılar adi kərkincək və adi quzğunu əhatə edir. Yetkin erkəklərin rəngləri və maraqlı təbiəti onları bir çox insan üçün sevimli edir. Teide Milli Parkı kimi məşhur yerlərdə kərtənkələlər insanlara bir qədər alışıblar. Yetişmiş meyvə yeməyi xoşladığı üçün üzüm bağlarında və meyvə bağlarında problem yarada bilər və bəzən tələyə düşür və ya zəhərlənir. Yerli populyasiyalar beləliklə azala bilər, lakin hazırda heç bir yarımnöv təhlükə altında hesab edilmir. Yayılması və yaşayış mühiti Quru və günəşli yerləri üstün tutsa da, G. galloti qərbi Kanar adalarının bütün yaşayış mühitlərində, dəniz səviyyəsindən 3,000 metr (9,800 fut) yüksəkliyə qədər tapılır. Şimal forması şimal yamacların aşağı yüksəkliklərində, cənub forması isə şimal yamacların şam meşələrindən yuxarıda və Tenerifenin cənub yamaclarında tapılır. Son genomik tədqiqatlar bu regionlar arasında nüvə DNA fərqləri aşkar etmişdir, lakin bu fərqlər yalnız kiçik sayda lokuslarda tapılır. Kiçik yayılma sahəsinə görə, G. g. insulanagae zəif takson hesab olunur, lakin hazırda təhlükəsizdir, çünki yaşayış mühiti kifayət qədər əlçatmazdır və Parque Rural de Anaga ərazisinə daxildir.
https://www.inaturalist.org/taxa/35995-Gallotia-galloti
https://reptile-database.reptarium.cz/species?genus=Gallotia&species=galloti
https://en.la-palma.travel/canaries-la-palma-lizard-barba-azul-gallotia-galloti-palmae/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10376385/
https://eunis.eea.europa.eu/species/685
https://www.researchgate.net/publication/258509978_Gallotia_galloti_Canary_Lizard_Nectarivory
https://en.wikipedia.org/wiki/Gallotia_galloti
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
