Frederik Qrant Bantinq — Kanadalı həkim və tədqiqatçı. O, insulin hormonunun kəşfi ilə tanınır və bu kəşf şəkərli diabetin müalicəsində inqilab yaratmışdır. Bantinq 1923-cü ildə Con Makleod ilə birlikdə Fiziologiya və Tibb üzrə Nobel Mükafatını qazanmışdır və bu, Kanada üçün ilk Nobel mükafatı olmuşdur. Həyatı Frederik Bantinq 1891-ci il noyabrın 14-də Kanada Ontariosunun Alliston şəhərində fermer ailəsində anadan olmuşdur. Atası Uilyam Tompson Bantinq, anası Marqaret Qrant idi və Frederik beş uşaqdan biri idi. O, Toronto Universitetində ilahiyyat təhsilinə başlamış, lakin 1912-ci ildə tibb fakültəsinə keçmişdir. Birinci Dünya Müharibəsi zamanı təhsilini tezləşdirilmiş proqramla bitirmiş və 1916-cı ildə tibb dərəcəsi almışdır. Müharibədə hərbi cərrah kimi xidmət etmiş və 1918-ci ildə yaralanmasına baxmayaraq, cəsarətinə görə Hərbi Xaç medalı ilə təltif olunmuşdur. Müharibədən sonra Bantinq ortopedik cərrahiyyə ilə məşğul olmuş, lakin 1920-ci ildə Toronto Universitetində Con Makleodun rəhbərliyi ilə tədqiqatlara başlamışdır. 1921-ci ildə Çarlz Best ilə birgə insulin üzərində işləmiş və bu işləri ilə dünya şöhrəti qazanmışdır. Elmi töhfələri Bantinqin ən böyük nailiyyəti insulin hormonunun kəşfidir. 1920-ci ildə o, mədəaltı vəzin şəkərli diabetdəki rolunu araşdırmağa başlamışdır. 1921-ci ildə Best ilə birlikdə itlər üzərində təcrübələr apararaq mədəaltı vəzidən hormon çıxarmış və bunun qan şəkərini aşağı salma qabiliyyətini kəşf etmişdir. Bu hormon sonradan “insulin” adlandırılmışdır (Latın dilində “insula” – ada sözündən, çünki hormon Lanqerhans adacıqlarından ifraz olunur). 1922-ci ildə insulin ilk dəfə insan üzərində sınaqdan keçirilmiş və 14 yaşlı Leonard Tompsonun həyatını xilas etmişdir. Bu kəşf şəkərli diabeti ölümcül xəstəlikdən idarə oluna bilən bir vəziyyətə çevirmişdir. Bantinq patent hüquqlarını simvolik 1 dollara satmış və insulinin kütləvi istehsalına imkan yaratmışdır. O, həmçinin adrenal bezlər və xərçəng tədqiqatları ilə də məşğul olmuş, lakin insulin kəşfi onun əsas mirası olaraq qalmışdır. Şəxsi həyatı və mirası Bantinq 1924-cü ildə Marion Robertson ilə evlənmiş və cütlüyün bir oğlu – Uilyam olmuşdur. Bu evlilik 1932-ci ildə boşanma ilə bitmişdir. 1939-cu ildə Henrietta Ball ilə ikinci dəfə evlənmişdir. Şəxsi həyatında təvazökar və sakit biri kimi tanınan Bantinq rəsm çəkməyi də sevirdi. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Kanada hərbi tədqiqatlarında iştirak etmiş və 1941-ci il fevralın 21-də Nyufaundlend yaxınlığında hərbi təyyarə qəzasında həyatını itirmişdir. O, 49 yaşında idi. Bantinq Nobel Mükafatından (1923) əlavə, Kanada Ordeni və çoxsaylı fəxri dərəcələrlə təltif olunmuşdur. Onun şərəfinə Kanada parlamenti noyabrın 14-ü Dünya Diabet Günü elan etmişdir. Toronto Universitetində Bantinq və Best Tibb Tədqiqat Mərkəzi onun xatirəsinə həsr olunmuşdur. Bantinqin mirası insulin kəşfi ilə milyonlarla diabet xəstəsinin həyatını xilas etməsi və tibbdə humanist yanaşmasıdır. O, elmi nailiyyətlərini insanlığın xeyrinə istifadə etmək istəyən nadir alimlərdən biri kimi yadda qalmışdır.
https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1923/banting/biographical/
https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1923/banting/facts/
https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/sir-frederick-grant-banting
https://www.britannica.com/biography/Frederick-Banting
https://www.cdnmedhall.ca/laureates/frederickbanting
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5331123/
https://en.wikipedia.org/wiki/Frederick_Banting
Tarix : 16 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
