Frank Gehry (doğum adı Frank Owen Goldberg, 1929-cu il, Toronto, Kanada) – Amerika-Kanadalı memar və dekonstruktivist memarlığın ən tanınmış nümayəndələrindən biridir. Onun qeyri-adi, heykəltəraşlıq formalarına malik binaları memarlıq dünyasında inqilabi dəyişikliklərə səbəb olmuşdur. Gehry, əsasən cəsarətli, əyri və parçalanmış strukturları ilə tanınır. Erkən həyat və təhsil Frank Gehry 1929-cu ildə Kanadanın Toronto şəhərində yəhudi ailəsində dünyaya gəlmişdir. O, ailəsi ilə birlikdə ABŞ-ın Los-Anceles şəhərinə köçmüş və burada Cənubi Kaliforniya Universitetində (USC) memarlıq təhsili almışdır. Daha sonra Harvard Universitetində şəhərsalma üzrə magistr dərəcəsi almağa çalışsa da, təhsilini tamamlaya bilməmişdir. Gənclik illərində sənətə və memarlığa xüsusi maraq göstərən Gehry, müxtəlif materiallarla eksperimentlər edərək fərqli formalarda strukturlar yaratmağa başlamışdır. Onun memarlıq üslubuna təsir edən əsas amillərdən biri də modernizm və ekspressionizmdir. Memarlıq üslubu və dekonstruktivizm Frank Gehry-nin memarlıq üslubu dekonstruktivizm cərəyanı ilə sıx bağlıdır. O, simmetrik və ənənəvi formalardan uzaq, dinamik, qeyri-adi və heykəltəraşlıq xarakterli memarlıq əsərləri yaratmaqla tanınır. Onun binaları adətən qeyri-adi materiallar, əyri və parçalanmış fasadlarla seçilir. Gehry-nin layihələrində tez-tez metal, şüşə, dəmir və titanyum panellər istifadə olunur. O, bina strukturlarını sərhədsiz bir sənət əsəri kimi görür və standart formaları pozaraq yeni, dinamik məkanlar yaradır. Əsas layihələr və işlər 1. Guggenheim Muzeyi (1997, Bilbao, İspaniya) Bu bina Gehry-nin ən məşhur əsərlərindən biridir. Titanyum örtüklü dalğalı formalar binaya futuristik və heykəltəraşlıq xarakteri qazandırır. Guggenheim Muzeyi, dekonstruktivist memarlığın ən vacib nümunələrindən biri hesab olunur və Bilbao şəhərinin turizm və mədəniyyət mərkəzinə çevrilməsinə kömək etmişdir. 2. Walt Disney Konsert Zalı (2003, Los-Anceles, ABŞ) Bu bina musiqi və memarlıq harmoniyasını nümayiş etdirir. Paslanmaz poladdan hazırlanmış dalğavari fasadı ilə diqqət çəkir və içərisində yüksək akustikaya malik konsert salonu yerləşir. Vitra Dizayn Muzeyi (1989, Almaniya) Gehry-nin Avropadakı ilk böyük layihələrindən biri olan bu bina assimetrik və qeyri-adi formalara malikdir. Sənaye sahəsində yerləşən muzey, memarlıq və dizayn sahəsində vacib mərkəzlərdən birinə çevrilmişdir. Fondation Louis Vuitton (2014, Paris, Fransa) Fransanın paytaxtında yerləşən bu bina, şüşə "yelkanlardan" ibarət kompleks bir struktura malikdir. Gehry, burada innovativ texnologiyalardan istifadə edərək, yüngül və şəffaf memarlıq dili yaratmışdır. Gehry Evi (1978, Santa Monika, ABŞ) Bu bina, Frank Gehry-nin öz evi üçün dizayn etdiyi eksperimental layihədir. O, mövcud bir evi qeyri-adi materiallarla yenidən quraraq, dekonstruktivist memarlığın erkən nümunələrindən birini ortaya qoymuşdur. Təsiri və mirası Frank Gehry, müasir memarlığın sərhədlərini genişləndirən memarlardan biridir. Onun qeyri-adi dizaynları və innovativ yanaşmaları memarlıq dünyasında yeni bir dövrün başlanğıcını qoymuşdur. O, yalnız bina dizaynları ilə deyil, həm də kompüter texnologiyalarından istifadə edərək innovativ memarlıq formaları yaratması ilə məşhurdur. Onun "Gehry Technologies" adlı şirkəti, CATIA proqramı vasitəsilə kompleks memarlıq layihələrinin hazırlanmasında yeni metodlar inkişaf etdirmişdir. Gehry-nin memarlıq üslubu tənqidçilər tərəfindən bəzən funksionallıq baxımından mübahisəli sayılsa da, onun estetik baxımdan cəsarətli və yenilikçi yanaşması memarlıq dünyasında böyük təsir yaratmışdır. Frank Gehry dekonstruktivist memarlığın ən önəmli simalarından biri hesab olunur. O, ənənəvi formaları və düz xətləri qıraraq, memarlıqda heykəltəraşlıq və incəsənət elementlərini birləşdirən əsərlər yaratmışdır. Onun dizaynları, həm estetik, həm də texnoloji baxımdan müasir memarlıq üçün bir inqilab hesab edilir. Gehry-nin binaları yalnız funksional məkanlar deyil, həm də dünyaya baxışı dəyişdirən sənət əsərləridir.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Frank_Gehry
https://en.wikipedia.org/wiki/Frank_Gehry
https://www.britannica.com/biography/Frank-Gehry
https://www.moma.org/artists/2108-frank-o-gehry
https://www.moma.org/artists/2108-frank-o-gehry
https://www.pritzkerprize.com/laureates/1989
https://www.agacinizinde.com/portre/frank-gehry
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
