Francesco Laparelli (1521–1570) - Cortona İtalyan memarı və mühəndisi olmuşdur. O, Renessans dövrünün tanınmış memarlarından biri idi və xüsusilə hərbi memarlıq və istehkam mühəndisliyi sahəsində böyük töhfələr vermişdir. Laparelli, Papa Pius V-in mühəndisi kimi fəaliyyət göstərmiş və ən çox Malta adasında Valetta şəhərinin müdafiə sisteminin qurulması ilə tanınmışdır. Francesco Laparelli 1521-ci ildə İtaliyanın Cortona şəhərində doğulmuşdur. O, memarlıq və mühəndislik sahəsində təhsil almış və erkən illərində Giorgio Vasari və Michelangelo kimi dövrünün məşhur memarları ilə işləmə şansı əldə etmişdir. Laparelli, Renessans memarlığının əsas prinsiplərini mənimsəmiş və fortifikasiya (istehkam) sistemlərinin qurulması üzrə ixtisaslaşmışdır. Onun əsas fəaliyyət sahəsi müdafiə tikililərinin möhkəmləndirilməsi və şəhərlərin strateji quruluşunun planlaşdırılması olmuşdur. 1. Valetta şəhərinin inşası (Malta, 1566-1570) Laparelli'nin ən məşhur əsəri Malta adasında Valetta şəhərinin qurulmasıdır. O, Osmanlı İmperatorluğunun 1565-ci ildəki Böyük Malta Mühasirəsindən sonra Maltada müdafiə sistemini gücləndirmək üçün Malta Ordeni tərəfindən işə götürülmüşdür. Onun başçılığı ilə Valetta şəhərinin müdafiə divarları, planlaşdırılmış küçə sistemi və strateji binalar inşa edilmişdir. Valetta'nın planlaşdırılmasında Laparelli rəsmi şəhərsalma prinsiplərindən istifadə etmişdir və şəhəri simmetrik və funksional şəkildə dizayn etmişdir. O, dar küçələr və qeyri-mütəşəkkil şəhər strukturu əvəzinə, geniş və düz planlı küçələr, müasir kanalizasiya sistemi və güclü müdafiə divarları inşa etmişdir. 2. Roma və digər İtaliya şəhərlərində mühəndislik layihələri Laparelli həmçinin Roma Papalığı üçün bir sıra mühəndislik işləri görmüşdür. O, Papa Pius V-in fərmanı ilə bir çox hərbi istehkamları və müdafiə divarlarını möhkəmləndirmişdir. O, həmçinin İtaliyanın müxtəlif şəhərlərində körpülər və binalar inşa etmiş, su yolları və kanalizasiya sistemlərinin təkmilləşdirilməsində iştirak etmişdir. Francesco Laparelli hərbi memarlıq sahəsində mütəxəssis olmuşdur və onun işləri əsasən müdafiə sistemlərinin inkişafı üzərində qurulmuşdur. Onun üslubu güclü istehkamlar, riyazi dəqiqlik və strateji planlaşdırma prinsiplərinə əsaslanırdı. Laparelli şəhərləri və binaları layihələndirərkən sistematik yanaşma tətbiq etmiş, geniş prospektlər və müdafiə divarları olan funksional şəhər planları hazırlamışdır. Laparelli, Avropa hərbi memarlığında mühüm rol oynayan memarlardan biri olmuşdur. Onun ən böyük töhfəsi Valetta şəhərinin inşasıdır və bu şəhər onun ölümündən sonra şagirdi Girolamo Cassar tərəfindən tamamlanmışdır. Bu gün Valetta şəhəri UNESCO-nun Dünya Mirası Siyahısına daxil edilmişdir və Francesco Laparelli'nin şəhərsalma və müdafiə sistemləri sahəsindəki dahiliyi bu şəhərdə açıq-aşkar görünməkdədir. Laparelli, 1570-ci ildə Osmanlılara qarşı mübarizə üçün getdiyi Levant bölgəsində vəba xəstəliyindən vəfat etmişdir. Lakin onun əsərləri, xüsusilə Valetta şəhəri, onu tarixdə əhəmiyyətli bir memar və mühəndis kimi yadda saxlamışdır.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Francesco_Laparelli
https://en.wikipedia.org/wiki/Francesco_Laparelli
https://www.italyonthisday.com/2024/04/francesco-laparelli-architect-and.html
https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Francesco_Laparelli
https://www.tripadvisor.com.tr/Attraction_Review-g190328-d28469797-Reviews-Statue_of_Francesco_Laparelli_and_Girolamo_Cassar-Valletta_Island_of_Malta.html
https://www.um.edu.mt/newspoint/news/2021/10/the-department-of-art-and-art-history-participated-in-the-francesco-laparelli-conference
https://www.researchgate.net/figure/Francesco-Laparelli-proposal-for-a-fort-on-the-Monte-di-Xeberras-1566-Source_fig1_383360287
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
