Formentera döyüşü (1529) - Osmanlı İmperiyasının və İspaniyanın Aralıq dənizindəki güc mübarizəsinin bir hissəsi olaraq, hər iki dövlətin regionda hökmranlıq etmək məqsədilə qarşı-qarşıya gəldiyi bir döyüş. Döyüş, daha çox Osmanlı İmperatoru I Süleymanın Aralıq dənizindəki hərəkatları və İspaniya Kralı I Karlo ilə olan qarşıdurmalarının bir parçası olaraq əhəmiyyətlidir. Bu döyüşü və hadisələri daha ətraflı şəkildə izah etmək üçün bir neçə mühüm nöqtəyə diqqət yetirmək lazımdır: İspaniya və Osmanlı İmperiyasının qarşıdurması: 16-cı əsrin ortalarında, Osmanlı İmperiyası Aralıq dənizindəki təsirini artırmaq üçün genişlənmə siyasətini davam etdirirdi. Sultan I Süleyman (Kanuni), Osmanlı donanmasını gücləndirmək və Aralıq dənizinin qərb sahillərindəki mövqelərini möhkəmləndirmək istəyirdi. Bu dövrdə, xüsusilə Osmanlıların Şimali Afrika sahillərindəki təsirləri artmışdı və İspaniya, Fransızlar və Avstriya ilə birlikdə bu bölgədə rəqabət aparan əsas güclərdən biri idi. İspaniya isə həmçinin Aralıq dənizində hökmranlıq etmək üçün güclü donanma yaratmışdı və xüsusilə Şimali Afrikada Osmanlıların genişlənməsini dayandırmaq istəyirdi. Formentera adası və döyüş Formentera, Balear Adalarına daxil olan bir ada idi. Bu ada, Aralıq dənizinin ticarət yollarının kəsişməsində yerləşirdi və bu səbəbdən strateji bir mövqeyə malik idi. Osmanlı donanması, 1529-cu ildə Formentera adasında bir donanma əməliyyatı keçirməyi planlaşdırmışdı. Bu əməliyyatın məqsədi, adanın və ətraf bölgələrin üzərindəki Osmanlı təsirini artırmaq və İspaniyanın Aralıq dənizindəki mövqeyinə təhdid etmək idi. Döyüşün nəticəsi Döyüş, İspaniya donanmasının müvəffəqiyyəti ilə nəticələndi. İspanlar, Osmanlı donanmasını məğlub edərək, Aralıq dənizindəki əhəmiyyətli mövqelərini qorumağa müvəffəq oldular. Osmanlılar bu döyüşdə ciddi itkilər vermiş və bu, onların Aralıq dənizindəki təsirini müəyyən bir müddət zəiflətmişdir. Lakin, döyüşün hərbi nəticələri uzun müddətli olmamışdır. Osmanlı İmperiyası tez bir zamanda öz donanmasını bərpa edərək, Aralıq dənizindəki fəaliyyətlərini davam etdirmişdir. Formentera döyüşünün əhəmiyyəti Döyüş, 16-cı əsrin Aralıq dənizindəki geosiyasi vəziyyətini əhəmiyyətli dərəcədə təsir etmişdir. Hər iki dövlətin mübarizəsi Aralıq dənizinin ticarət yolları və strateji nöqtələri üzərindəki hökmranlıq uğrunda idi. Döyüşün nəticəsi, İspaniyanın Aralıq dənizindəki üstünlüyünü müvəqqəti olaraq təmin etsə də, bu mübarizə daha uzun müddətli idi və növbəti illərdə yenə də Osmanlılar və İspanlar arasında qarşıdurmalar davam etmişdir. Bu döyüş, həmçinin Osmanlı İmperiyasının Aralıq dənizindəki hegemonluğunun tam olaraq bərqərar ola bilməməsinin səbəblərindən biri olmuşdur. İspaniyanın donanması bu döyüşdə üstünlük qazansa da, digər müharibələrdə Osmanlı İmperiyası hər zaman mübarizəyə davam etmişdir. Döyüşün tarixi əhəmiyyəti həm də Aralıq dənizindəki dövlətlər arasında mübarizənin yalnız hərbi deyil, eyni zamanda iqtisadi və strateji əhəmiyyətini göstərir. Həm İspaniya, həm də Osmanlı İmperiyası üçün Aralıq dənizi yalnız ticarət yolunun bir hissəsi deyil, həm də güc nümayişinin və imperiya genişlənməsinin bir sahəsi idi.
https://military-history.fandom.com/wiki/Battle_of_Formentera_(1529)
https://military-history.fandom.com/wiki/Battle_of_Formentera_(1529)
https://dbpedia.org/page/Battle_of_Formentera
https://www.wikidata.org/wiki/Q4871030
https://dbpedia.org/page/Salah_Rais
https://en.topwar.ru/169177-velikie-islamskie-admiraly-sredizemnogo-morja.html
Tarix : 16 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
