Firon qarışqası - 2 mm ölçüsündə olan kiçik, sarı və ya açıq qəhvəyi rəngli, demək olar ki, şəffaf bir qarışqa növü. Xüsusilə xəstəxanalarda daxili fəza zərərvericisi kimi tanınır. Yayılması Kriptogenik növ olan bu qarışqa, indi dünyanın demək olar ki, hər yerinə, o cümlədən Avropa, Amerikalar, Avstralaziya və Cənub-Şərqi Asiyaya yayılmışdır. ABŞ, Avstraliya və Avropada əsas zərərverici hesab olunur. Qarışqanın ümumi adı, ehtimal ki, onun Misir (firon) bəlası ilə əlaqəli olduğu ilə bağlı səhv bir inancdan yaranmışdır. Bu növ poligindir – hər koloniyada çoxlu kraliçalar olur – bu da unikal kasta qarşılıqlı əlaqələrinə və koloniya dinamikasına səbəb olur. Bu, həmçinin koloniyanın tez bir zamanda "bud koloniyalar"a (qol koloniyalar) bölünməsinə imkan yaradır. Fiziki xüsusiyyətləri Firon qarışqası işçiləri təxminən 1.5–2.0 millimetr uzunluğundadır. Onlar açıq sarıdan qırmızımtıl-qəhvəyiyə qədər rənglərdə olur və qarın hissəsi daha tünd rəngdədir. Firon qarışqası işçilərinin işləməyən bir iynəsi var ki, bu iynə feromon yaratmaq üçün istifadə olunur. Firon qarışqalarının görmə qabiliyyəti zəifdir və orta hesabla 32 ommatidiyaya malikdirlər. Antenaların buğumları üç mütərəqqi uzun buğumlu aydın bir klub ilə bitir. Erkəklər təxminən 3 millimetr uzunluğunda, qara rəngli və qanadlıdır (lakin uçmur). Kraliçalar tünd qırmızı rəngdədir və 3.6–5.0 millimetr uzunluğundadır. Onların əvvəlcə qanadları var, lakin cütləşdikdən sonra tökülür və uçmur. Həyat dövrü Firon qarışqası kraliçası ömrü boyu yüzlərcə yumurta qoya bilir. Əksəriyyəti yumurta istehsalının ilkin dövrlərində hər dəfə 10-12 yumurta qoyur, sonralar isə hər dəfə 4-7 yumurta qoyur. 27 °C temperatur və 80% nisbi rütubət şəraitində yumurtalar 5-7 gün ərzində çatlayır. Sürfə mərhələsi 18-19 gün, qabaq-pupa mərhələsi 3 gün, pupa mərhələsi isə 9 gün davam edir. Cinsi yetkin dişi və erkək formaların yaranması üçün təxminən 4 gün daha tələb olunur. Yumurtadan cinsi yetkinliyə qədər firon qarışqası təxminən 38-45 gün vaxt aparır, bu isə temperatur və nisbi rütubətdən asılıdır. Onlar istiləşdirilən binalarda il boyu fasiləsiz çoxalır və cütləşmə yuva içində baş verir. Yetkin koloniyalarda bir neçə kraliça, qanadlı erkəklər, işçilər, yumurtalar, sürfələr, qabaq-pupalar və pupalar olur. Koloniyanın yayılması Hər koloniya ildə təxminən iki dəfə cinsi çoxalma qabiliyyətinə malik fərdlər yetişdirir. Lakin laboratoriya şəraitində yetişdirilən koloniyalar ilin istənilən vaxtı cinsi fərdlər yetişdirmək üçün idarə edilə bilər. Koloniyalar "budlanma" yolu ilə yayılır, bu zaman koloniyanın bir hissəsi, o cümlədən kraliçalar, işçilər və balalar əsas koloniyanı tərk edərək yeni yuva sahəsinə köçür. Firon qarışqası koloniyaları budlanma zamanı tanış yuvaları yeni yuvalara üstün tutur. Bu, koloniyaların yaşayış məkanlarının müəyyən keyfiyyətlərini xatırlaya biləcəyini göstərir. Lakin yeni yuva daha yüksək keyfiyyətdədirsə, koloniya əvvəlcə tanış yuva istiqamətində hərəkət edə bilər, lakin nəticədə tanış olmayan yuvanı seçəcək. Koloniya tanış yuvanın daha üstün olduğunu güman edir, lakin yeni yuvanın daha yaxşı keyfiyyətlərini hiss edərsə, onu seçir. Bu qərar vermə prosesi, koloniyanın yuvasız qaldığı vaxtı minimuma endirməyə və nəticədə seçilən yuvanın optimal olmasını təmin etməyə çalışır.
https://entnemdept.ufl.edu/creatures/urban/ants/pharaoh_ant.htm
https://www.orkincanada.ca/pests/ants/pharaoh-ant/
https://www.webmd.com/a-to-z-guides/pharaoh-ants-what-to-know
https://www.antwiki.org/wiki/Monomorium_pharaonis
https://www.oxford.gov.uk/pest-control-advice/pest-control-advice-ants/3
https://myhealth.alberta.ca/alberta/pages/pests-pharaoh-ants.aspx
https://ohioline.osu.edu/factsheet/HYG-2136-10
Tarix : 26 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
