Fici tutuquşusu (Erythrura pealii) - Fici üçün endemik olan və əvvəllər qırmızıbaş tutuquşu növünün alt növü hesab edilən bir növ. Taksonomiya Fici tutuquşusu, Cənub-Şərqi Asiya və Avstralasiyada tapılan tutquşu cinsinə aiddir. Onlar qısa və yumru qanadları və quyruqları olan kiçik quşlardır. Əksər növlərin yaşıl bədənləri var və bir növ istisna olmaqla, hamısının qırmızı quyruğu var ki, bu da cinsin elmi adı olan "Erythrura"nın mənşəyidir. Bu ad qədim yunan sözləri olan "ερυθρός" (qırmızı) və "ουρά" (quyruq) sözlərindən götürülüb. Fici tutuquşusu ilk dəfə amerikalı təbiətşünas və entomoloq Titian Peale tərəfindən təsvir edilmişdir. Peale, bu növü "Geospiza prasina" adı ilə təqdim etdi. Alman həkimi və ornitoloq Qustav Hartlaub bu növü "Erythrura" cinsinə aid etdi və onun adını "E. pealii" olaraq dəyişdi. Fici dilində bu quşun adı "kula" (qırmızı) sözündən götürülən "kulakula" və "qiqikula"dır. Fici tutuquşusu və Vanuatunun şimalında yaşayan kral tutuquşusu indi ayrı növlər kimi qəbul edilsə də, əvvəllər Samoada yayılmış qırmızıbaş tutuquşu (E. cyaneovirens) ilə eyni növün alt növü kimi qəbul edilirdi. Təsvir Fici tutuquşusu kiçik növdür, uzunluğu 10 sm-dir. Yetkin erkək fərdlərin parlaq yaşıl bədəni və qanadları, qırmızı başı, qırmızı beli və quyruğu var. Çənəsi qara rəngdədir, boğazı tünd mavi, üst döşü isə firuzəyi rəngdədir və yaşıl qarın hissəsinə keçid edir. Qısa dimdiyi qara-boz, gözləri qırmızı-qəhvəyi, ayaqları və pəncələri isə çəhrayı-qəhvəyi rəngdədir. Dişi fərdlər erkəklərə çox oxşayır, lakin bir qədər solğun və yan tərəfləri daha açıq rəngdə ola bilər. Cavan quşların dimdiyi qara uclu sarı rəngdədir və bəzən mavi üzləri olur ki, bu da tədricən qırmızıya çevrilir. Tam yetkin lələk rəngi təxminən 20 aydan sonra əldə edilir. Bəzi nadir fərdlərin başı və üzü tamamilə mavi rəngdə ola bilər ki, bu da təbii mutasiya nəticəsində yaranır. Fici tutuquşusu sürətli və dalğalı uçuşla, tez-tez səs çıxararaq hərəkət edir. Adətən ağacların zirvələrinə qonur və sonra yemək axtarmaq üçün aşağı enir. Səsi yüksək və incə bir "sip" və ya "pip" kimi səslənir və bu səs digər tutuquşu çimçəkimlərinin səslərinə bənzəyir. Mahnısı isə uzun bir fit səsi kimi səslənir. Ficidə başqa bir "Erythrura" növü də var – nadir və təhlükə altında olan çəhrayıdimdik tutuquşu. Bu quş daha böyükdür, yaşıl başı, mavi tacı və qara üzü var. Fici tutuquşusu, kral və qırmızıbaş tutuquşuna bənzəyir, lakin bu növlər Ficidə yoxdur. Yayılması və yaşayış yeri Fici tutuquşusu, Fici üçün endemikdir və dörd ən böyük adada (Viti Levu, Vanua Levu, Taveuni və Kadavu) həmçinin Mamanuka və Yasava adalar qrupunda tapılır. Nadir olsa da geniş yayılmışdır, həm meşəlik, həm də açıq ərazilərdə, dəniz səviyyəsindən 1200 metr yüksəkliyə qədər tapıla bilər. İnsan tərəfindən dəyişdirilmiş ərazilərə yaxşı uyğunlaşıb və otlaqlarda, mərcanlıqlarda, düyü sahələrində, parklarda və bağlarda müşahidə edilir. Davranış Bu növün cütləşmə mərasimi ağacların üstündə keçirilir. Cütlər dalğalı bir uçuşla hərəkət edərək daim səs çıxarır. Yuva təzə otlardan qurulur və yan girişli günbəzşəkilli olur. Adətən dörd ağ yumurta qoyulur. Balalar çılpaq və çəhrayı dəri ilə doğulur, ağız künclərində mavi yumrular və ağız daxilində qara işarələr var. Balalar əsasən toxumlarla, xüsusilə ot toxumları ilə qidalanır, həmçinin həşəratlar və nektarla da qidalanır. Yırtıcılar və parazitlər Fici qırğısı və digər yırtıcı quşlar bu növ üçün təhlükə yarada bilər. Siçanlar və manquslar da yuvalara hücum edə bilər. Xüsusi parazitlər qeydə alınmasa da, digər tutuquşu növlərində mikrosporidioz və quş qanaxması kimi xəstəliklər müşahidə edilmişdir. Status Fici tutuquşusu, Fici üçün endemikdir və populyasiyası sabitdir. "IUCN" Qırmızı Siyahısında "Az Təhlükəli" kimi təsnif edilir və Fici qanunları ilə qorunur. İnsan tərəfindən dəyişdirilmiş ərazilərə yaxşı uyğunlaşsa da, gələcəkdə təqdim edilə biləcək yeni yırtıcılar və xəstəliklər növ üçün təhlükə yarada bilər.
https://ebird.org/species/fijpar1
https://animalia.bio/index.php/fiji-parrotfinch
https://xeno-canto.org/species/erythrura-pealii
https://en.wikipedia.org/wiki/Fiji_parrotfinch
https://pofoto.club/16376-fidzhijskaja-popugajnaja-amadina-66-foto.html
https://www.inaturalist.org/guide_taxa/983658
https://www.featherbase.info/cy/specimen/9875
https://birdsoftheworld.org/bow/species/fijpar1/cur/introduction
http://amadinagoulda.ru/index/korotkokhvostaja_popugajnaja_amadina_erythrura_cyaneovirens_peale_1848/0-179
https://poknok.art/4544-fidzhijskaja-popugajnaja-amadina.html
https://www.iucnredlist.org/species/22719729/263940564
https://web.archive.org/web/20110715032149/http://www.pacificbirds.com/RTL_report.pdf
Tarix : 1 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
