Daboia palaestinae ilanı - Ümumi adı ilə Fələstin gürzəsi kimi tanınan, Levant regionuna endemik olan bir gürzə növü. Bütün gürzələr kimi, o da zəhərlidir və yaşadığı ərazidə ilan dişləməsinin əsas səbəbkarı hesab olunur. Hal-hazırda heç bir yarımnövü tanınmır. Təsvir Fələstin gürzəsinin orta hesabla ümumi uzunluğu (bədən + quyruq) 70–90 sm (28–35 düym) arasında dəyişir, maksimum uzunluq isə 130 sm (51 düym) təşkil edir. Baş üçbucaqlıdır, boyundan aydın şəkildə ayrılmışdır və kiçik pulcuqlarla örtülmüşdür. Bədənin üst hissəsi bəzən ziqzaq naxışı əmələ gətirən böyük tünd romboid ləkələrlə örtülmüşdür. Fələstin gürzəsi ilə eyni ərazilərdə yaşayan zərərsiz coin-marked snake (Hemorrhois nummifer) ilanı uzunluq, rəng və müdafiə davranışı baxımından ona çox bənzəyir, bu da insanların tez-tez onları qarışdırmasına səbəb olur. Bu, ehtimal ki, Batesian mimikasının nümunəsidir. Coğrafi yayılma Fələstin gürzəsi şimal və mərkəzi İsraildə, Fələstində, qərbi Suriyada, şimal-qərbi İordaniyada və Livan dağlarında tapılır. 2017-ci ildə Türkiyədə bir nümunə tapılmışdır. Mallow və başqaları (2003) bu növün yayılma sahəsini nisbətən məhdud hesab edir və onun əsasən Aralıq dənizi sahil düzənliklərindən Livan və İsrailin daxili təpələrinə qədər, həmçinin Suriya və İordaniyanın bitişik regionlarında yayıldığını qeyd edir. Qorunma statusu Bu növ IUCN-in Təhlükədə Olan Növlərin Qırmızı Siyahısına (v3.1, 2001) görə Ən Az Narahatlıq Doğuran (LC) kateqoriyasına daxil edilmişdir. Bu status ona geniş yayılma sahəsi, müxtəlif yaşayış mühitlərində tapılması, güman edilən böyük populyasiya və daha təhlükəli kateqoriyaya daxil edilmək üçün kifayət qədər sürətlə azalmadığı üçün verilmişdir. Populyasiya trendi məlum deyil. Qiymətləndirmə ili: 2005. Taksonomiya Bu növün təsnifatı çoxlu taksonomik mübahisələrə səbəb olmuşdur. Franz Werner (1938) bu ilanı Montivipera xanthina-ya daxil etmiş, daha sonra Boulenger (1896) tərəfindən V. lebetina ilə sinonimləşdirilmişdir. Mertens (1952) onu yenidən M. xanthina-nın yarımnövü kimi təsnif etmişdir. Son zamanlarda bir çox mütəxəssis, o cümlədən Obst (1983) və Mallow və başqaları (2003) bu növü Daboia cinsinə daxil etmişdir. Nəticə etibarilə, bu tibbi əhəmiyyətli növlə əlaqəli bir çox tədqiqat müxtəlif elmi adlar altında dərc edilmişdir. Zəhər Bu gürzənin zəhərinin LD50 dəyəri 0,34 mq/kq-dır. 20-ci əsrin ikinci yarısından etibarən bu ilanın zəhərinə qarşı təhlükəsiz və effektiv hesab edilən antivenom mövcuddur. Bununla belə, bəzən bu ilanın dişləməsindən ölənlər olur. Dişlənən insanların ölüm nisbəti 0,5% ilə 2% arasında dəyişir. 21-ci əsrdə İsraildə bu ilanın dişləməsindən ən azı 7 nəfərin öldüyü bildirilmişdir. Çoxalma Bu ilanın cütləşməsi may ayı ətrafında baş verir. Əksər digər gürzələrdən fərqli olaraq, bu ilan yumurta qoyur (ovipardır). Avqust ayında yumurta qoyur və yumurtalar 1,5–2 ay sonra açılır. Körpə ilanlar inkişaf etmiş zəhər aparatı ilə ovlarını dişləyib öldürə bilərlər. Mədəniyyətdə Bu ilan, ehtimal ki, eramızdan əvvəl birinci minilliyə aid olan Brooklyn papirusunda qeyd olunan qədim Misirin zəhərli ilanlar siyahısında qeyd edilmişdir. Bəzi müasir alimlər və şərhçilər İbrani İncildə qeyd olunan צפע (Tsefa/Zefa) ilanını bu növ kimi müəyyən etmişlər. Bu ilanın müasir İvrit dilindəki adı צפע מצוי (adi Tsefa) kimi tanınır. 1991-ci ilin Birinci Körfəz müharibəsi zamanı İraqın İsrailə qarşı raket hücumları zamanı vətəndaşlara qaz maskalarını taxmaq üçün "Nahash Tsefa" (Viper Snake) kod ifadəsi radio və televiziyada yayımlanmışdır.
https://www.inaturalist.org/taxa/30922-Daboia-palaestinae
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9696752/
https://reptile-database.reptarium.cz/species?genus=Daboia&species=palaestinae
https://animalia.bio/palestine-viper
https://www.researchgate.net/figure/The-Palestine-Viper-Vipera-palaestinae-or-Daboia-palaestinae-is-one-of-the-commonest_fig1_333942344
https://www.timesofisrael.com/deadly-palestine-viper-declared-israels-national-snake/
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0041010121004578
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36355975/
https://www.vapaguide.info/catalogue/TER-VIP-55
https://en.wikipedia.org/wiki/Daboia_palaestinae
Tarix : 12 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
