Evgeny Mikhailovich Lifshitz (1915–1985) - Nəzəri fizika sahəsində böyük nailiyyətlər əldə etmiş görkəmli sovet alimlərindən biri idi. O, L.D. Landau ilə birlikdə məşhur "Landau-Lifshitz Kursları"nın həmmüəllifi kimi tanınır. Lifshitz nisbilik nəzəriyyəsi, kvant mexanikası, plazma fizikası, kosmologiya və kondensə olunmuş mühitlər fizikası sahələrində mühüm tədqiqatlar aparmışdır. Erkən həyat və təhsil Evgeny Lifshitz 1915-ci ildə Rusiya İmperiyasının Xarkov şəhərində (indiki Ukrayna) anadan olmuşdur. O, erkən yaşlarından riyaziyyat və fizika sahəsində fövqəladə istedad nümayiş etdirmişdir. 15 yaşında Xarkov Universitetinə daxil olmuş və cəmi 19 yaşında fizika üzrə doktorluq dərəcəsi almışdır. O, gənc yaşlarında Sovet fizikasının ən böyük dahilərindən biri olan Lev Landaunun diqqətini çəkmiş və onun rəhbərliyi altında çalışaraq nəzəri fizika üzrə dərin araşdırmalara başlamışdır. Elmi töhfələri Evgeny Lifshitzin elmi işləri fizikanın müxtəlif sahələrini əhatə etmişdir: Landau-Lifshitz kursları Lifshitz, Landau ilə birlikdə nəzəri fizika üzrə fundamental dərsliklər seriyası yazmışdır. Bu kitablar bu gün də dünya üzrə fizika tələbələri və tədqiqatçılar üçün əsas mənbə hesab olunur. Bu seriya nəzəri fizikanın 10 cilddən ibarət fundamental əsərlərini əhatə edir və müasir fizikanın əsas anlayışlarını riyazi cəhətdən dəqiq və sistemli şəkildə izah edir. Ümumi nisbilik və kosmologiya Lifshitz Albert Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsi üzərində mühüm tədqiqatlar aparmışdır. O, nisbilik çərçivəsində kainatın sabitliyini və cazibə dalğalarının xüsusiyyətlərini tədqiq etmişdir. O, "Lifshitz qeyri-sabitliyi" adlanan nəzəriyyəni inkişaf etdirmiş və kainatın maddə ilə dolu olduğu zaman necə inkişaf etdiyini izah etmişdir. Onun kosmologiya sahəsindəki işləri sonradan BKL (Belinskii-Khalatnikov-Lifshitz) nəzəriyyəsi kimi tanınmışdır ki, bu da Böyük Partlayışa yaxın həddə cazibə tənliklərinin həllini öyrənir. Kondensə olunmuş mühitlər və plazma fizikası Lifshitz kondensə olunmuş mühitlər (bərk cisimlər, mayelər və plazma) sahəsində də əhəmiyyətli işlər görmüşdür. Lifshitz tənliyi, bərk cisimlərdə elektronların kvant davranışını təsvir etmək üçün istifadə olunur. O, mayelərdə və plazmalarda dalğaların yayılmasını öyrənmiş, bu da günəş və digər astrofiziki obyektlərdə plazma hərəkətlərinin anlaşılmasına kömək etmişdir. Qara dəliklər və cazibə dalğaları Lifshitz cazibə dalğalarının xüsusiyyətlərini nəzəri şəkildə araşdırmış və onların kosmologiyadakı rolunu öyrənmişdir. Onun tədqiqatları qara dəliklərin dinamikasının riyazi əsaslarını formalaşdırmağa kömək etmişdir. Son illəri və elmi irsi Lifshitz uzun illər Moskva Dövlət Universitetində və Landau Fizika İnstitutunda çalışmışdır. O, sovet nəzəri fiziklərinin yeni nəslini yetişdirmişdir və onun tələbələri sonralar nəzəri fizikanın müxtəlif sahələrində mühüm nailiyyətlər əldə etmişlər. O, 1985-ci ildə vəfat etsə də, onun elmi mirası bu gün də aktualdır. Onun yazdığı dərsliklər və tədqiqatları müasir fizikanın əsas dayaqlarından biri olaraq qalır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Evgeny_Lifshitz
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Lifshitz/
https://www.wikidata.org/wiki/Q931452
https://en.wikiquote.org/wiki/Evgeny_Lifshitz
https://dbpedia.org/page/Evgeny_Lifshitz
https://link.springer.com/10.1007%2F978-1-4419-9917-7_9206
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Lifshitz/poster/lived/
Tarix : 4 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
