Dizi - Çinin ənənəvi nəfəsli musiqi alətlərindən biri və bambukdan hazırlanmış yan flüt növü. Bu alət, Çinin klassik və xalq musiqisinin ayrılmaz hissəsi olub, tarixi min illərlə ölçülür. Dizi, həm solo ifalarda, həm də orkestr və ansambllarda geniş istifadə olunur. Tarixi və mənşəyi Dizi musiqi alətinin tarixi qədim Çinə gedib çıxır. Tarixi mənbələrə görə, bu alət təxminən 2000 ildən çoxdur ki, mövcuddur. Ən erkən nümunələr Han sülaləsi dövrünə aid edilmişdir. Çinin ənənəvi folklor musiqisində və klassik musiqisində mühüm rol oynayan dizi, zaman keçdikcə müxtəlif variantlara bölünmüşdür və fərqli üslublarda ifa olunmağa başlamışdır. Konstruksiya və materiallar Dizi əsasən bambukdan hazırlanır, lakin bəzən daha yüksək keyfiyyət və uzunömürlülük üçün ağac, karbon lif və ya metal kimi materiallardan da istifadə olunur. Dizi alətinin əsas hissələri bunlardır: Borusu – alətin əsas gövdəsi, adətən bambukdan hazırlanır və müxtəlif ölçülərdə olur. Uc hissəsi – nəfəsin daxil olduğu və səsin yönləndirildiyi hissədir. Məmbəyi (mo kong) – dizi flütünün unikal xüsusiyyətlərindən biri olan, nazik düyü kağızı ilə örtülən kiçik bir deşikdir. Bu kağız, səsə titrəyiş və rezonans əlavə edərək dizinin fərqli, dolğun tonunu yaradır. Barmaq deşikləri – 6 və ya daha çox deşik olur və notları dəyişmək üçün istifadə edilir. Tıxaclar və dekorativ elementlər – bəzi dizilərdə səs balansını artırmaq üçün metal və ya plastik tıxaclar olur. Dizi müxtəlif ton diapazonlarına malikdir və ölçüsündən asılı olaraq fərqli səslər çıxarır. İstifadəsi və musiqidəki yeri Dizi aləti Çinin müxtəlif musiqi janrlarında geniş yayılmışdır. O, əsasən aşağıdakı sahələrdə istifadə olunur: Çin klassik musiqisi – solo və orkestr ifalarında tez-tez rast gəlinir. Folk musiqisi – kənd yerlərində xalq musiqisi ifaları üçün əsas alətlərdən biridir. Opera və teatr musiqisi – xüsusilə Pekin Operasında geniş istifadə olunur. Müasir və eksperimental musiqi – bəzi müasir bəstəkarlar və musiqiçilər dizi alətini yeni janrlarda tətbiq edirlər.
https://en.wikipedia.org/wiki/Dizi_(instrument)
https://www.soundofmountain.com/dizi-flute/?srsltid=AfmBOopT2k_wE7CozTrorypErEdKXeQBDUeuNvwKTAvBb03SSftMvljU
https://eight-tones.store/dizi/?srsltid=AfmBOooDlwZw4YE0B30Dbm5QprQKdsT39TOYWZ-q1xDzcUHn0Jyu5EiN
https://www.metmuseum.org/art/collection/search/503050
https://www.britannica.com/art/di
https://omeka-s.grinnell.edu/s/MusicalInstruments/item/1533
https://www.easonmusicschool.com/chinese-orchestra-instruments/chinese-woodwind-instruments/dizi/
Tarix : 12 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
