Dikənayaqlı kərtənkələ (Acanthodactylus erythrurus) - Lacertidae fəsiləsinə aid olan bir kərtənkələ növü. Bu növ şimal-qərbi Afrika və İber yarımadasına endemikdir. Lacertidae fəsiləsinin ən sürətli üzvü hesab olunur. Onun ümumi adı, arxa ayaqlarının barmaqlarında taraq kimi düzülmüş dikənlərə istinad edir. Təsnifat Mərakeşdə dikənayaqlı kərtənkələlər tarixən Acanthodactylus lineomaculatus və Acanthodactylus erythrurus kimi təqdim olunub. Acanthodactylus erythrurus növündə iki yarımnöv aşkar edilmişdir: atlanticus və belli. 1982-ci ildə Salvador tərəfindən aparılan araşdırmalar göstərdi ki, atlanticus yarımnövü Mərakeşdəki belli və lineomaculatus yarımnövləri arasında aralıq rol oynamalıdır. Bundan əlavə, Mərakeş regionunda lineomaculatus və atlanticus xüsusiyyətləri arasında xüsusiyyətlərə malik fərdlər araşdırıldıqda, lineomaculatus üçün uzun müddətli təcrid olunma dövrləri olmadığı müəyyən edilmişdir. Coğrafi yayılması A. erythrurus Avropada Cəbəllütariq, Portuqaliya və İspaniyada, Afrikada isə Əlcəzair, Mərakeş və Tunisdə yayılmışdır. Mərakeşdə bu kərtənkələ geniş yayılmışdır, lakin son dərəcə quru ərazilərdə və Səhrada daha az rast gəlinir. Yaşayış mühiti Dikənayaqlı kərtənkələ quru və seyrək bitki örtüyü olan əraziləri üstün tutsa da, quru ərazilərlə məhdudlaşmır və digər mühitlərdə də tapıla bilir. Bu növ quru ərazilərdə yaşayır və mərcan palıd qabıqlarında, daşlarda və düz səthlərdə sığınacaq axtarır. Xurma kökləri və sıx kolluqlar arasında hərəkət edir və qumlu ərazilərdə və müxtəlif kolların köklərində yuva qurur. Bu ərazilərdə səpələnmiş kolluqlu düzənliklər, sahil qumulları, daşlı yamaclar və palıd meşələrində yaşayır. Təsvir Dikənayaqlı kərtənkələnin rəngi və ləkələrinin naxışı son dərəcə dəyişkəndir. Nəticə etibarilə, zoologlar zaman-zaman bu cür dəyişiklikləri ayrı növlər kimi təsnif etmişlər. Acanthodactylus erythrurus orta ölçülü bir kərtənkələdir və maksimum ölçüsü 227 mm-dir. Onun ikinci və üçüncü supraokulyarları uzundur, birinci və dördüncü isə parçalıdır. Supraokulyar və supraciliar bölgələr arasında bir və ya iki sıra qranul pulcuqlar var. Böyük başı və yumru və ya iti burun hissəsi var. Güclü bədənə malikdir, lakin Cape Rhirin şimalındakı Atlantik sahil ərazilərində digər populyasiyalara nisbətən daha incə quruluşa malikdir. Lineomaculatus yarımnövündə dorsal pulcuqlar çox incədir, lakin kərtənkələ populyasiyasının digər hissələrində, xüsusilə ön bölgədə, dorsal pulcuqlar o qədər də incə deyil.
https://www.inaturalist.org/taxa/35430-Acanthodactylus-erythrurus
https://www.eurolizards.com/lizards/acanthodactylus-erythrurus-1/
http://www.moroccoherps.com/en/ficha/acanthodactylus_erythrurus/
https://reptile-database.reptarium.cz/species?genus=Acanthodactylus&species=erythrurus
https://www.liverpoolmuseums.org.uk/artifact/acanthodactylus-erythrurus-schinz-1833
https://eunis.eea.europa.eu/species/10602
https://en.wikipedia.org/wiki/Acanthodactylus_erythrurus
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
