Diadem qumluq yağışcüllütü və ya diadem yağışcüllütü ("Phegornis mitchellii")-"Charadriidae" fəsiləsinin, "Charadriinae" yarımfəsiləsinə aid olan "Təhlükəyə Yaxın" bir quş növü. Taksonomiya və sistematika Diadem qumluq yağışcüllütü öz cinsinin yeganə nümayəndəsidir və heç bir yarımnövü yoxdur. Bu növ bəzən "Scolopacidae" fəsiləsinə (qumluq quşları) aid edilsə də, genetik məlumatlar onun digər yağışcüllütlərlə birlikdə "Charadriidae" fəsiləsində olduğunu təsdiqləyir. Görünür ki, bu növ ən yaxından Avstraliya və Yeni Zelandiyanın "Elseyornis", "Peltohyas", "Anarhynchus" və "Pedionomus" cinslərinə aid olan yağışcüllütləri ilə qohumdur. Təsvir Diadem qumluq yağışcüllütü 16,5–19 sm uzunluğunda və 28–46 q çəkisindədir. Erkək və dişilər eyni görünüşə malikdir. Dimdiyi qara və bir qədər əyridir. Ayaqları və dırnaqları narıncı rəngdədir. Yetkin fərdlərin üzü qara, geniş ağ üst göz xətti başın arxasına qədər uzanır. Başının üstü qara, ensəsi parlaq qırmızımtıl, üst hissələrinin çoxu tünd qəhvəyi-boz, bel nahiyəsi və quyruqüstü örtükləri qara rəngdədir. Quyruğu qara olub, lələklərinin ucları ağdır. Boğazı ağ, sinəsi, qarnı və yanları qara və ağ zolaqlıdır. Cavan fərdlər yetkinlərdən daha solğundur. Üst hissələri əsasən qəhvəyi-boz olub, darçın rəngli ləkələr və zolaqlar var. Üst göz xətti boz, ensəsi isə darçın və ya qırmızımtıl rəngdədir. Yayılması və yaşayış mühiti Diadem qumluq yağışcüllütü And dağlarında, Perunun mərkəzindəki Junin departamentindən cənubda Boliviyanın qərbindən Çilinin mərkəzinə və Argentinanın cənub-mərkəzinə qədər yayılıb. Bu növ yaşayış mühiti ixtisaslaşmışdır və demək olar ki, tamamilə don xətti ilə qar xətti arasındakı torf torpaqlarında və bataqlıqlarda tapılır. Yaşayış mühiti "uzun axınlar və yaz hovuzları ilə qarışıq otlu sahələr şəbəkəsi ilə xarakterizə olunur". Peruda 4100–5000 metr yüksəklikdə tapılsa da, yayılma sahəsinin cənub hissəsində 2000 metrə qədər enir. Davranış Diadem qumluq yağışcüllütü demək olar ki, həmişə tək və ya cütlər halında görülür. Bunun sosial monoqamiya, əraziçilik, az populyasiya sıxlığı və ya kifayət qədər tədqiqat olmaması ilə əlaqəli olub-olmadığı məlum deyil. Miqrasiya Diadem qumluq yağışcüllütü yayılma sahəsinin cənub hissəsində yüksəklik miqrantıdır. Ən yüksək ərazilərdə yuva quran fərdlər martda aşağı ərazilərə köçür və oktyabrda qayıdır. Ən cənub populyasiyasının ən azından qismən şimal-cənub miqrasiyası etdiyi düşünülür. Qidalanma Diadem qumluq yağışcüllütü adətən tək və ya cütlər halında qidalanır, nəm torpaqda və ya dayaz sularda qidalanır və su səthindən və su bitkilərindən ovunu tutur. Qidası təfərrüatlı şəkildə təsvir edilməsə də, əsasən su onurğasızları ilə qidalandığı məlumdur. Çoxalma Diadem qumluq yağışcüllütünün yumurta qoyma dövrü Çilidə oktyabrdan dekabra qədər, Boliviyada isə yanvara qədər davam edir. Yuvası yerdə bir çuxur və ya quru otlardan hazırlanmış bir platformadır. Bütün qeydə alınmış yumurta sayı iki olmuşdur. İnkubasiya müddəti və balaların uçma vaxtı məlum deyil. Səs və çağırışlar Diadem qumluq yağışcüllütünün qidalanarkən və uçuş zamanı verdiyi çağırış "qısa bir 'pic' və ya 'pic-pic'"dir. Həyəcan siqnalları olduğu düşünülən səslər isə "zəif, bir qədər uzadılmış 'wheehu', daha az zəif və kəskin 'whee-u!' və təəccüblü dərəcədə yüksək bir 'whEEHU!'"dir. Status "Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı" (IUCN) diadem qumluq yağışcüllütünü "Təhlükəyə Yaxın" kimi qiymətləndirib.
https://ebird.org/species/diaplo1
https://en.wikipedia.org/wiki/Diademed_sandpiper-plover
https://xeno-canto.org/species/Phegornis-mitchellii?view=1
https://birdsoftheworld.org/bow/species/diaplo1/cur/introduction
https://www.inaturalist.org/taxa/4910-Phegornis-mitchellii
https://www.oiseaux-birds.com/card-diademed-sandpiper-plover.html
https://app.birda.org/species-guide/6572/Diademed_Sandpiper-Plover
http://ornithology.bi.mpg.de/CONTENT/projects/Diademed_Sandpiper_Plover/
Tarix : 25 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
