Dəli bal - zəhərli xüsusiyyətlərə malik olan unikal bal növü. Dəli bal xüsusilə arıların "orman gülü" kimi tanınan bitkilərin çiçəklərindən topladığı nektarla hazırlanan, tərkibindəki grayanotoksinlər səbəbindən zəhərli xüsusiyyətlərə malik olan unikal bal növüdür. Bu bal əsasən Qara dəniz bölgələrində, xüsusilə Azərbaycanın və Türkiyənin rütubətli, dağlıq ərazilərində yetişən bitkilərin çiçəklərindən əldə edilir. Mənbə və Xüsusiyyətlər Dəli balın ən çox yetişdirildiyi bölgələr Qara dəniz sahil xəttində yerləşir. Orman gülü (Rhododendron) bitkiləri bu ərazilərdə 0-3000 metr hündürlükdə yayılır. Bu bitkilərin çiçəkləri hər il təxminən 15-20 gün müddətində açılır və həmin dönəmdə arılar onların nektarını toplayaraq dəli bal hazırlayır. Orman gülü bitkisinin həm çiçəkləri, həm də yarpaqları zəhərlidir, bu səbəbdən bal da zəhərli olur və “acı bal” və ya “tutan bal” adlanır. Təsirləri və İstifadəsi Dəli balın istifadəsi qədim dövrlərdən bəri alternativ təbabətdə geniş yayılıb. İnsanlar onu kiçik miqdarlarda həzm problemləri, boğaz iltihabları və təzyiqi salmaq məqsədilə istifadə ediblər. Ancaq onun çox miqdarda qəbul edilməsi təhlükəli nəticələr doğura bilər. Zəhərlənmə simptomlarına ürək ritminin pozulması, təzyiqin düşməsi, başgicəllənmə, bulanıq görmə, ürəkbulanma və hətta şüur itkisi daxildir. Zəhərlənmə əlamətləri adətən bal qəbulundan sonra 1-1,5 saat ərzində müşahidə edilir və yüngül hallarda 24 saat ərzində öz-özünə keçə bilər. Zəhərlənmə riski səbəbindən dəli balın çox ehtiyatla və az miqdarda istifadəsi tövsiyə olunur. Tarixi Dəli balın tarixi, qədim yunan tarixçisi Ksenofonun yazılarında da əksini tapıb. O, e.ə. 401-ci ildə Perslərlə döyüşdən qayıdarkən 10 min yunan əsgərinin bu baldan zəhərlənərək müvəqqəti olaraq şüurunu itirdiyini qeyd edib. Bu hadisə, tarixdə ilk dəfə "bal tutması" ifadəsi olaraq sənədləşdirilib və Kolxisdəki bu hadisə "kimyəvi silah" təsiri göstərən bir hadisə kimi təsvir edilib. İstifadə Məhdudiyyətləri və Təhlükəsizlik Dəli balın bir çay qaşığından çox istehlak edilməsi təhlükəli ola bilər. Bu səbəbdən yalnız müalicə məqsədilə və həkim nəzarətində istifadəsi məsləhət görülür. Tibbi müdaxilənin vaxtında olmaması zəhərlənmə hallarında ağır nəticələrə, hətta ölümlərə gətirib çıxara bilər. Lakin müasir dövrdə tibbi məlumatlılıq səbəbindən bu tip ölüm hallarına nadir rast gəlinmir. Dəli balın zəhərli xüsusiyyətləri ona xüsusi diqqət və ehtiyatla yanaşmanı zəruri edir, eyni zamanda onun bənzərsiz xüsusiyyətləri və qədimdən bəri təsdiq olunmuş təsirləri onu maraqlı və tədqiqə dəyər bir məhsul edir.

İstinadlar

https://www.cumhuriyet.com.tr/saglik/deli-bal-nedir-deli-balin-faydalari-ve-zararlari-nelerdir-deli-bal-nerede-uretilir-1968329

https://www.nefisyemektarifleri.com/blog/deli-bal-nedir-faydalari-nelerdir-zehirlenmesi-neden-olur/

https://evrimagaci.org/deli-bal-nedir-yiyenleri-kolayca-zehirleyen-toksik-bal-nasil-uretilir-ve-tarihte-nasil-kullanildi-9474

https://hit.az/az/read/269769/

https://yemek.com/deli-bal/

Tarix : 29 noyabr 2024

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.