Delebio döyüşü (1432) - Milan Hersoqluğu ilə Venesiya Respublikası arasındakı Lombardiya müharibələri çərçivəsində baş verən mühüm qarşıdurmalardan biri. Bu müharibələr, əsasən, Şimali İtaliyadakı şəhər-dövlətlər arasında iqtisadi və siyasi üstünlük uğrunda gedirdi. Tarixi kontekst • Milan Hersoqluğu o dövrdə Filippo Maria Visconti tərəfindən idarə olunurdu. Visconti sülaləsi Şimali İtaliyada güclü mövqelərə sahib idi və Venesiyanın genişlənməsini öz hakimiyyətinə təhlükə kimi görürdü. • Venesiya Respublikası isə Adriatik dənizindəki dəniz ticarətində dominant güc idi və Lombardiya bölgəsindəki torpaqları ələ keçirməklə iqtisadi və siyasi nüfuzunu genişləndirmək istəyirdi. • Valtellina vadisi, Alp dağlarının cənub yamacında, strateji baxımdan mühüm bir ərazi idi. Bu vadidən keçən yollar, Milan və İsveçrə kantonları arasındakı əlaqəni təmin edirdi. Döyüşün səbəbləri Siyasi rəqabət: Milan və Venesiya arasında Lombardiya üzərində nəzarət uğrunda gedən mübarizə. Strateji əhəmiyyət: Valtellina vadisinə nəzarət, Alp dağları boyunca ticarət yollarını və hərbi keçidləri idarə etmək imkanı verirdi. İqtisadi maraqlar: Həm Venesiya, həm də Milan bu bölgədəki ticarət yollarına nəzarət edərək iqtisadi üstünlük qazanmaq istəyirdi. Döyüşün gedişi Döyüş 1432-ci ilin noyabr ayında Lombardiyanın şimalında, Delebio qəsəbəsi yaxınlığında baş verdi. • Milan qoşunlarına məşhur kondotyer (muqaviləli muzdlu ordu başçısı) Niccolò Piccinino rəhbərlik edirdi. O, dövrünün ən bacarıqlı sərkərdələrindən biri sayılırdı və Visconti tərəfindən Venesiyaya qarşı döyüşmək üçün işə götürülmüşdü. • Venesiya qoşunlarına isə Francesco Bussone da Carmagnola başçılıq edirdi. Carmagnola əvvəllər Milanın xidmətində olmuş, lakin sonradan Venesiyanın tərəfinə keçmişdi. Nəticələr 1. Milanın qələbəsi: Niccolò Piccininonun qələbəsi Milan Hersoqluğunun Valtellina üzərindəki nəzarətini möhkəmləndirdi. 2. Venesiyanın Geriləməsi: Venesiya bu bölgədəki irəliləyişini müvəqqəti olaraq dayandırdı və Lombardiya müharibələrində üstünlüyünü itirdi. 3. Carmagnolanın sonu: Delebio döyüşündən sonra Venesiya rəhbərliyi Carmagnolaya etimadını itirdi. 1432-ci ildə Carmagnola Venesiyada xəyanətdə günahlandırıldı və edam olundu. 4. Sülh axtarışları: Bu döyüşdən sonra hər iki tərəf resurslarını itirdiyindən, 1433-cü ildə Ferrara Müqaviləsi imzalandı. Bu müqavilə müvəqqəti sülh təmin etsə də, Lombardiya üzərindəki rəqabət sonrakı illərdə də davam etdi. Döyüşün əhəmiyyəti • Hərbi baxımdan: Delebio döyüşü, Niccolò Piccininonun hərbi bacarığını və taktiki çevikliyini bir daha sübut etdi. Onun taktikasında düşməni parçalamaq və onları ayrı-ayrılıqda məğlub etmək əsas rol oynayırdı. • Siyasi baxımdan: Milanın qələbəsi, Visconti hersoqluğunun Lombardiyadakı gücünü qorumasına kömək etdi, Venesiyanın isə quru ərazilərdəki genişlənmə planlarını ləngitdi. • İqtisadi baxımdan: Valtellina vadisinə nəzarət Milana ticarət yolları üzərində üstünlük qazandırdı.

İstinadlar

https://dbpedia.org/page/Delebio

https://military-history.fandom.com/wiki/Battle_of_Delebio

https://historica.fandom.com/wiki/Lombardy_Wars

https://www.wikiwand.com/en/articles/Wars_in_Lombardy

https://en-academic.com/dic.nsf/enwiki/5878651

https://dbpedia.org/page/Battle_of_Delebio

Tarix : 19 fevral 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.