Dareshuri - İran mənşəli, şərq tipli bir minik atı cinsi. Bu cins İranın cənubunda yerləşən Fars vilayətinə məxsusdur və həmin bölgədə yaşayan Qaşqay xalqı, xüsusilə də adını aldığı Dareshuri tayfası ilə əlaqələndirilir. Bu at bəzən vilayətin paytaxtı Şiraz şəhərinin adına uyğun olaraq "Şirazi" kimi də tanına bilər. Bu cins nəsli kəsilmək təhlükəsi ilə üz-üzədir: 2003-cü ildə populyasiyasının 300–400 arasında olduğu bildirilmişdi. 2007-ci ildə onun qorunma statusu "təhlükədə" kimi qeydə alınmış, 2023-cü ildə isə statusu "naməlum" olmuşdur. Tarix Dareshurinin mənşəyi məlum deyil. O, İranın cənubundakı Fars vilayətində yaşayan Qaşqay xalqına, xüsusilə də Dareshuri tayfasına sıx bağlı olan ənənəvi bir cinsdir. Qaşqay xalqının hər il yarımillik köçləri – qış otlaqlarından Şiraz şəhərinin cənub və qərbinə, yay otlaqlarına isə şimal və qərbdəki dağlıq ərazilərə köçü təxminən dörd-altı həftə davam edirdi və yüzlərlə kilometr əhatə edirdi. Bu səfərlər onların atlarının dözümlülüyünü və gücünü artıran ciddi bir seçmə prosesi rolunu oynayırdı. XIX əsrdə Şirazi atları yerli fars madyanları ilə Bağdaddan gətirilmiş ərəb ayğırlarının cütləşməsindən əldə olunurdu. Bu atların çoxu Hindistana ixrac edilir və orada "Körfəz Ərəb atı" adı ilə tanınırdı. XX əsrdə Dareshuri atları Khuzestandan gətirilən Fars Ərəb atları ilə tez-tez cütləşdirilirdi. Bunu əsasən Baxtiyari vasitəçiləri həyata keçirirdi və üstünlük əsasən Xersani ana xəttinə mənsub atlara verilirdi. Bu cins 1970-ci illərin sonlarında Dareshuri tayfa başçıları Ziyad Xan, Hüseyn Xan və sonralar Ayaz Xanın təşəbbüsü ilə Fars Ərəb atlarının təsnifatı və öyrənilməsi çərçivəsində diqqət mərkəzinə düşdü. Dareshuri tayfasının üzvləri özlərinin monqol mənşəli olduqlarını iddia edir və Çingiz xanın dövründə İran ilə Suriya arasında səyahət etdiklərini, sonra isə oradan ən yaxşı Suriya Ərəb atlarını İrana gətirdiklərini deyirlər. Lakin bu iddianı təsdiqləyən yazılı soy-kök sənədləri mövcud deyil. Aparılan genetik analizlər İranın əsas at cinslərinin digər at cinslərindən fərqli bir qrup təşkil etdiyini göstərir. Bu qrup daxilində Dareshuri Fars Ərəb atına ən yaxın olan cinsdir. Xüsusiyyətləri CAB International-a görə, Dareshuri Fars yaylası atları qrupuna aiddir. Orta hündürlüyü 1,50–1,55 metr arasında olub, onu ən böyük fars atlarından biri edir. Onun morfologiyası qeyri-harmonik hesab olunur. Başı düz profillidir, bəzən isə ərəb atlarına xas olan içəriyə doğru əyilmiş olur. Gözləri kiçik ola bilər, yanaq sümükləri isə asil ərəb atları ilə müqayisədə daha dardır. Bədəni incə və yüngüldür, döş qəfəsi dayazdır, quyruğu aşağı qoyulmuşdur. Ayaqları incədir və möhkəm dırnaqlarla tamamlanır. Dərisi incədir və ipək kimi yumşaq tüklərlə örtülüdür. Yelin və quyruğu az, lakin incə tüklüdür. Bu atların rəngi əsasən tünd qonur, kəhər və boz olur, qara rəng isə çox nadir hallarda rast gəlinir. Cinsdə müxtəlif işarələr tez-tez müşahidə olunur. Dareshuri itaətkarlığı və asan öyrədilməsi ilə tanınır, eyni zamanda sürətli və canlı bir atdır. Onun yerişləri yüksək keyfiyyətli hesab olunur. Dareshurinin doğma dağlıq əraziləri çox sərt olduğundan, bu cins dözümlülük və güc baxımından fərqlənir. İstifadəsi DAD-IS məlumatlarına əsasən, Dareshurinin əsas istifadəsi nəqliyyat vasitəsi kimi göstərilir. Lakin bəzi mənbələr onu əsasən minik atı kimi təsvir edir. Türk baytarlıq sənədlərində isə onun arabalar üçün istifadə olunduğu qeyd edilir.
https://hi3.horseisle.com/www/bbb/Dareshuri.php
https://vimeo.com/user93715636
https://www.gettyimages.com/detail/news-photo/dareshuri-horse-raised-by-qashqai-turks-is-seen-at-a-farm-news-photo/1232538405
https://www.researchgate.net/figure/Measurements-on-the-horse-body_fig1_329930584
https://www.tuttoarabi.com/articoli/peoples/Farhang-Fazeli.pdf
https://www.researchgate.net/figure/Sampled-horses-representing-five-breeds-in-this-study-Caspian-Turkmen-DareShuri_fig1_379220653
https://theequinest.com/breeds/darashouri
Tarix : 3 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
