Dalyan delfini (Tursiops truncatus) - Dənizlərdə və sahil bölgələrində yayılmış bir delfin növü. Bu delfin, çoxsaylı dəniz canlıları arasında ən tanınmış və ən çox tədqiq olunan növdür. Onun dostcanlı təbiəti və yüksək zəkası ilə məşhur olan dalyan delfini, həm də dəniz ekosistemindəki mühüm yırtıcı və sülhsevər heyvan olaraq tanınır. Dünyanın müxtəlif bölgələrində, xüsusən də tropik və subtropik dənizlərdə rast gəlinən dalyan delfini, həm də insanların həyatında mədəni və əyləncəli bir simvol olaraq qalır. Fiziki təsvir və xarakteristikası Dalyan delfini, təqribən 2-4 metr uzunluğunda və 150-300 kq arasında çəkiyə sahib olan orta ölçülü delfin növüdür. Onun dərisi adətən açıq boz və mavi rəngdədir, alt hissəsi isə daha açıq rəngdə olur. Bu delfinlərin başı dəyirmi və genişdir, burnu isə konus formasında və çıxıqdır. Onların gözləri böyük və qara rəngdədir, bu da dalyan delfininin ətrafı yaxşı görməsinə kömək edir. Bədən quruluşu onlara sürətli və çevik hərəkət etməyə imkan verir. Delfinlər, xüsusilə üzmə qabiliyyətləri ilə tanınır və saatda 40 km-dək sürətlə hərəkət edə bilirlər. Suda asanlıqla hərəkət edə bilən bu heyvanlar, oyun oynamaq və balıq ovu zamanı sürətlə maneələri aşmağa qadirdir. Yayılma və yaşayış mühiti Dalyan delfini, dünyanın tropik və subtropik dənizlərində, həmçinin çoxsaylı sahil bölgələrində yayılmışdır. Onlar əsasən Atlantik, Hindistan Okeanı və Sakit okeanın sahil sularında rast gəlinirlər. Bu delfinlər, həm açıq dənizdə, həm də sahilə yaxın bölgələrdə yaşayırlar və sıx şəkildə balıq tutduqları yerlərdə görülə bilərlər. Dalyan delfini, xüsusən dayaz sular, sahil düzlükləri, mangrov meşələri və çimərliklər kimi bölgələrdə həyat sürür. Bu mühitlər, delfinin ovlamaq və sığınacaq tapmaq üçün rahatlıqla istifadə etdiyi ərazilərdir. Həmçinin, delfinlər çox vaxt qara təbii limanlarda və ya körfəzlərdə də görünürlər. Davranış və sosial həyat Dalyan delfinləri çox sosial heyvanlardır və qruplar şəklində yaşayırlar. Onlar, "pod" adlanan sosial qruplar yaradaraq, çox vaxt bir neçə fərddən ibarət olan qruplarda hərəkat edirlər. Bu qruplar kiçikdən böyükə qədər dəyişir, bəzən bir neçə fərddən ibarət kiçik qruplar, bəzən isə 100-dən çox fərddən ibarət böyük qruplar təşkil edirlər. Delfinlər, qrup daxilində əməkdaşlıq edərək qida axtarır və ovlayır. Onlar, bir-birlərini təqib edərək balıqları yığır və bu zaman çox vaxt birlikdə koordinasiya olunmuş şəkildə davranırlar. Qidalanma və ovçuluq Dalyan delfini əsasən balıq və başlıca olaraq balıqların kiçik növləri, karideslər, molyusklar və bəzən kiçik yırtıcılar ilə qidalanır. Onlar, sahil yaxınlığındakı dayaz sularda balıq ovlayarkən, çox çevik və ağıllı hərəkətlər edərək ovlarını tələyə salırlar. Delfinlər balıqları və digər heyvanları suda sürətlə təqib edərək, onları hərəkətsizləşdirir və tələf edirlər. Həmçinin, dalyan delfinləri qrup şəkildə ovlamağa meyllidirlər. Bu, daha çox balıq və ya qida tapmaq məqsədini güdür. Onlar, nadir hallarda insanlarla qarşılaşsa da, belə qarşılaşmalarda delfinlər təcavüzkar davranmırlar və insanlar ilə sakit şəkildə ünsiyyət qururlar. Qorunma Dalyan delfini, ümumiyyətlə qorunması tələb olunmayan bir növ olsa da, bəzi yerlərdə onların populyasiyası təhdid altındadır. Əsas təhdidlərdən biri, sahil bölgələrindəki su yollarının çirklənməsi, gəmilərin və balıqçılıq alətləri ilə təsadüfi yaralanmalar və brakonçuluq kimi insan fəaliyyəti ilə bağlıdır. Çirklənmiş su və plastik tullantılar delfinlərin həyatını təhdid edir, həmçinin onları zəhərləyən maddələrə səbəb ola bilər. Mədəniyyətdə Dalyan delfini, dünya mədəniyyətində və populyar mədəniyyətdə mühüm bir yerə sahibdir. Bir çox ölkədə, bu delfinlər həm əyləncə məqsədilə nümayiş etdirilir, həm də dəniz ekosisteminin mühafizəsinin simvolu olaraq göstərilir. Onlar, xüsusən uşaqlar və turistlər üçün təlim və əyləncə parklarında məşhur heyvanlardır. Dəfələrlə filmlərdə və sənət əsərlərində delfinlər, insanlarla ünsiyyət qurmaq bacarığına sahib, ağıllı və gözəl heyvanlar olaraq təsvir olunurlar.

İstinadlar

https://en.wikipedia.org/wiki/Common_bottlenose_dolphin

https://az.wikipedia.org/wiki/Fayl:Tursiops_truncatus_01.jpg

https://animaldiversity.org/accounts/Tursiops_truncatus/

https://www.fisheries.noaa.gov/species/common-bottlenose-dolphin

https://eunis.eea.europa.eu/species/1567

https://www.marlin.ac.uk/species/detail/1674

http://www.environment.gov.au/cgi-bin/sprat/public/publicspecies.pl?taxon_id=68417

https://seaworld.org/animals/all-about/bottlenose-dolphin/characteristics

https://www.britannica.com/animal/bottlenose-dolphin

https://aqua.org/explore/animals/atlantic-bottlenose-dolphin

Tarix : 10 fevral 2025