Dağətəyi xallıboğaz (Epinecrophylla spodionota) - "Thamnophilidae" fəsiləsinin, "Thamnophilinae" yarımfəsiləsinə aid bir quş növü. Taksonomiya və sistematika Dağətəyi xallıboğaz 1880-ci ildə ingilis ornitoloqları Filip Sklater və Osbert Salvin tərəfindən təsvir edilmiş və "Myrmotherula spodionota" adı verilmişdir. Genetik və vokal tədqiqatlar əsasında bu növ və həmin cinsin digər yeddi üzvü yeni yaradılmış "Epinecrophylla" cinsinə köçürüldü. Hamısına "stipplethroats" (xallı boğaz) adı verildi, çünki bu, onların ümumi xüsusiyyətini vurğulamaq və "Myrmotherula" cinsindən fərqləndirmək üçün seçilmişdir. Dağətəyi xallıboğaz iki yarımnövdən ibarətdir: nominal yarımnöv "Epinecrophylla spodionota spodionota" (Sclater & Salvin, 1880) və "E. s. sororia" (von Berlepsch & Stolzmann, 1894). Təsvir Dağətəyi xallıboğaz 10-11 sm uzunluğunda və 9-10,5 qram ağırlığındadır. Nominal yarımnövün yetkin erkəklərinin üzü əsasən boz, boğazı isə ağ xallarla örtülü qaradır. Tünd boz-qəhvəyi tacı və beli, tünd qırmızımtıl-sarı-qəhvəyi sağrısı, tünd qəhvəyi quyruğu və uçuş lələkləri var. Qanad örtükləri qara-qəhvəyi rəngdədir və açıq bej və ya ağ uclara malikdir. Sinəsi və üst qarın hissəsi boz, alt qarın, yanlar və quyruqaltı örtükləri isə qırmızımtıl-sarı-qəhvəyi rəngdədir. Yetkin dişilərin üzü, boğazı və alt hissələri əsasən sarı-okr rəngdədir. Boğazında bəzi tünd ləkələr var. Üst hissələri zeytun-qəhvəyi rəngdədir və sağrısında bej rəngli çalarlar var. Qanadları və uçuş lələkləri qəhvəyi, qanad örtükləri isə qəhvəyi rəngdədir və çəhrayı-bej uclara malikdir. "E. s. sororia" yarımnövünün erkəkləri nominal yarımnövdən daha zeytun rəngli üst hissələrə malikdir, sağrısı, yanları və quyruqaltı örtükləri daha az qırmızımtıldır. Dişilərin alt hissələri nominal yarımnövdən daha açıq rəngdədir. Yayılması və yaşayış yeri Dağətəyi xallıboğazın nominal yarımnövü And dağlarının şərq yamacında, cənubi Kolumbiyadan Ekvador vasitəsilə şimali Perunun Maranon çayına qədər tapılır. "E. s. sororia" yarımnövü Peruda Maranon çayından cənubda, Madre de Dios departamentinə qədər yayılıb. Bu növ dağ ətəyi və aşağı dağ həmişəyaşıl meşələrinin alt qatlarında yaşayır. Kolumbiyada 600-1400 metr, Ekvadorda 600-1425 metr, Peruda isə 500 metr yüksəklikdə tapılır. Hərəkət Dağətəyi xallıboğaz bütün yayılma ərazisində il boyu qalır. Qidalanma Dağətəyi xallıboğaz əsasən buğumayaqlılarla, xüsusilə həşəratlar və ehtimal ki, hörümçəklərlə qidalanır. Adətən tək-tək, cütlər halında və ya kiçik ailə qrupları ilə, çox vaxt qarışıq növlərdən ibarət qidalanma dəstələrinə qoşularaq qidalanır. Əsasən meşənin alt qatlarında, yer səviyyəsindən təxminən 4 metr yüksəklikdə qidalansa da, bəzən 8 metrə qədər yüksəlir. Ovunu demək olar ki, tamamilə ağaclardakı quru yarpaqlardan və sarmaşıq dolaşıqlarından toplayır. Daha az tez-tez mamır, qabıq və canlı yarpaqlardan qidalanır. Çoxalma Dağətəyi xallıboğazın çoxalma mövsümü dəqiq müəyyən edilməyib, lakin mart ayını əhatə edir. Çoxalma biologiyası haqqında başqa məlumat yoxdur. Status "İUCN" Dağətəyi xallıboğazı "ən az narahatlıq doğuran" kimi qiymətləndirib. Geniş yayılma ərazisinə malikdir; populyasiya ölçüsü məlum deyil və azalmaqda olduğu güman edilir. Heç bir birbaşa təhlükə müəyyən edilməyib. Yayılma ərazisində nadir və ya kifayət qədər geniş yayılmış hesab olunur. Bəzi qorunan ərazilərdə tapılsa da, "bu növün məhdud olduğu aşağı And yamacları insan populyasiyasının artması səbəbilə meşəsizləşmə və kənd təsərrüfatı üçün ən çox təhlükə altında olan ərazilərdən biridir".
https://ebird.org/species/fooant1
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=A186C9C645B5EAD0
https://en.wikipedia.org/wiki/Foothill_stipplethroat
https://birdsoftheworld.org/bow/species/fooant1/cur/introduction
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/foothill-stipplethroat-epinecrophylla-spodionota
https://xeno-canto.org/species/Epinecrophylla-spodionota?view=1
https://www.oiseaux.net/birds/foothill.stipplethroat.html
Tarix : 26 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
