Cozyef L. Qoldştayn - Amerikalı genetik və biokimyaçı. 18 aprel 1940-cı ildə anadan olub. O, xolesterinin hüceyrədaxili metabolizmini araşdıran tədqiqatları ilə tanınır və bu işinə görə 1985-ci ildə Maykl S. Braun ilə birgə Fiziologiya və Tibb üzrə Nobel Mükafatını qazanıb. Qoldştayn və Braun aşağı sıxlıqlı lipoprotein (LDL) reseptorlarını kəşf edərək xolesterinin qan dövranından hüceyrələrə necə daşındığını və tənzimləndiyini aşkar ediblər. Bu kəşf ateroskleroz və ürək-damar xəstəliklərinin müalicəsində böyük təsir göstərib. Erkən həyat və təhsil Cozyef Leonard Qoldştayn 18 aprel 1940-cı ildə ABŞ-ın Cənubi Karolina ştatının Kinqstri şəhərində yəhudi ailəsində anadan olub. Atası İsak Qoldştayn tekstil mağazası sahibi, anası Fanni Qoldştayn isə evdar qadın idi. Gəncliyində elmi kitablara maraq göstərib və yerli həkimlərdən ilham alıb. Sumterdəki məktəbdə oxuyub və 1958-ci ildə Vaşinqton və Li Universitetində (Virciniya) kimya üzrə təhsilə başlayıb, 1962-ci ildə bakalavr dərəcəsi alıb. Daha sonra Texas Universitetinin Cənub-Qərb Tibb Mərkəzində (UT Southwestern) tibb təhsili alıb və 1966-cı ildə tibb doktoru (MD) dərəcəsi qazanıb. Karyera Qoldştayn tibb təhsilindən sonra 1966-1968-ci illərdə Massaçusets Ümumi Xəstəxanasında internatura keçib və burada genetik tədqiqatlara maraq göstərib. 1968-1970-ci illərdə ABŞ Milli Sağlamlıq İnstitutlarında (NIH) Donald Fredrickson ilə işləyib və xolesterin metabolizmi üzrə ilk təcrübələrinə başlayıb. 1972-ci ildə UT Southwestern-ə qayıdıb və burada Maykl Braun ilə tanış olub. Birlikdə ailəvi hiperxolesterolemiya (FH) xəstəliyini araşdırıblar və 1973-cü ildə LDL reseptorlarını kəşf ediblər. Bu reseptorlar xolesterini qaraciyər hüceyrələrinə bağlayır və qan səviyyəsini tənzimləyir; onların olmaması isə xolesterinin artmasına və damar xəstəliklərinə səbəb olur. Qoldştayn və Braun 1980-ci illərdə bu mexanizmin molekulyar səviyyədə necə işlədiyini izah ediblər və bu, statin dərmanlarının (xolesterin azaldıcı) inkişafına yol açıb. Qoldştayn 1985-ci ildən bəri UT Southwestern-də Molekulyar Genetika Kafedrasının rəhbəri olub və 2025-ci ilə qədər aktiv tədqiqatçı kimi çalışır. O, həmçinin ABŞ Milli Elm Akademiyasının üzvüdür və Braun ilə birgə 1985-ci ildə Lasker Mükafatı da qazanıb. Şəxsi həyat və miras Qoldştayn evli deyil və övladı yoxdur, şəxsi həyatını gizli saxlayır. Sakit və fokuslanmış şəxsiyyəti ilə tanınır, sənətə və musiqiyə maraq göstərir. Onun Braun ilə 50 ildən artıq davam edən əməkdaşlığı elm tarixində nadir nümunədir. Qoldştaynın mirası xolesterin tənzimlənməsinin anlaşılması və ürək xəstəliklərinin müalicəsindəki töhfələridir. Onların kəşfi milyonlarla insanın həyatını xilas edən statinlərin yaradılmasına səbəb olub və müasir tibb və genetikanın əsas sütunlarından biridir.

İstinadlar

https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1985/goldstein/biographical/

https://profiles.utsouthwestern.edu/profile/12645/joseph-goldstein.html

https://www.britannica.com/biography/Joseph-L-Goldstein

https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1985/goldstein/facts/

https://www.broadinstitute.org/bios/joseph-l-goldstein-md

https://nationalmedals.org/laureate/joseph-l-goldstein/

https://en.wikipedia.org/wiki/Joseph_L._Goldstein

Tarix : 15 mart 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.