Claude Bernard (1813-1878) - Fransız fizioloqu və elmi inqilabçı. O, fiziologiyanın müasir əsaslarını qoymuş və bioloji elmlərin inkişafında mühüm rol oynamışdır. Bernard, xüsusilə daxili mühitin tarazlığı və onun orqanizmin fizioloji funksiyalarını necə tənzimlədiyini anlamağa verdiyi töhfələrlə məşhurdur. O, eksperimental elmin müdafiəçisi olaraq tanınır və tədqiqat metodları ilə bağlı nəzəriyyələri, müasir bioloji və tibbi araşdırmaların əsasını qoymuşdur. Həyatı və təhsili Claude Bernard, 1813-cü ildə Fransanın Saint-Julien (indiki Fransa) kəndində dünyaya gəlib. O, əvvəlcə tibb təhsili almağa başlamış, amma daha sonra fiziologiya və təcrübə elmlərinə olan marağını inkişaf etdirərək bu sahədəki tədqiqatlara yönəlmişdir. Bernard, Paris Universitetində tibb təhsilini almış və burada anatomiyanın və fiziologiyanın təməl prinsiplərini öyrənmişdir. Claude Bernard həyatının əksər hissəsini eksperimental tədqiqatlarla keçirmiş və elmi dünyada böyük nüfuz qazanmışdır. O, bir çox mükafatlar almış və Fransız elmi cəmiyyətləri tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. Elmi karyerası və töhfələri Claude Bernard, elmi karyerasında ən çox tanınan və qiymətləndirilən işlərini eksperimental fiziologiya sahəsində aparmışdır. O, bu sahənin inkişafında, tibb və biologiyada müasir yanaşmaların təməlini qoymuşdur. Bernard, xüsusilə orqanizmlərin daxili mühitinin tənzimlənməsi və bu mühitin orqanizmin funksiyalarına necə təsir etdiyini anlamağa çalışan araşdırmalar aparmışdır. Daxili mühitin tarazlığı Bernard'ın ən məşhur təlimlərindən biri, orqanizmin daxili mühitinin (interne mühitin) sabitliyinin həyati əhəmiyyət daşımasıdır. O, "milieu intérieur" (daxili mühit) nəzəriyyəsini irəli sürmüşdür ki, bu da orqanizmin sağlam qalması üçün mühitin, xüsusən də qan və digər bədən mayələrinin kimyəvi tərkibinin sabit olması lazım olduğunu vurğulamışdır. Bu təlim, daha sonra "homeostaz" adlandırılacaq konseptin əsasıdır və tibbin və fiziologiyanın inkişafında əvəzolunmaz rol oynamışdır. Eksperimental metodların tətbiqi Claude Bernard, tibb və biologiyada eksperimental metodun tətbiqini təşviq edən ilk alimlərdən biridir. O, elmi təcrübələr vasitəsilə biologiyanın çox sayda məsələsini araşdırmış və nəticələrini sistematik şəkildə sənədləşdirmişdir. Bernard, xüsusilə bir çox fizioloji fenomenləri və orqanizmin daxili tənzimləmə proseslərini təcrübələr vasitəsilə öyrənməyə başlamışdır. Bu yanaşma, tibb və biologiyada nəzəriyyələrin yalnız müşahidə və müzakirələrə əsaslanmaması, həm də praktiki eksperimentlərin nəticələrinə dayanması lazım olduğunu göstərmişdir. Digər töhfələri Bernard'ın digər mühüm töhfələri arasında qaraciyərin funksiyası, sinir sisteminin rolunun öyrənilməsi, vəzlərin fəaliyyəti və digərləri var. O, sinir sisteminin mərkəzi rolu və qaraciyərin qlükoza metabolizmasındakı funksiyası haqqında geniş tədqiqatlar aparmışdır. Bu işlər, müasir fiziologiyanın inkişafında əhəmiyyətli addımlar atılmasına səbəb olmuşdur. Fiziologiyanın və təbabətin inkişafı Claude Bernard’ın işləri tibb sahəsinin inkişafında mühüm təsirə malik olmuşdur. Onun müasir fiziologiyaya verdiyi töhfələr, tibb təhsili və praktikası üçün yeni təməl prinsiplər yaratmışdır. Bernard'ın "eksperimental fiziologiya" sahəsindəki yanaşması, həkimlərin diaqnoz qoyma və müalicə üsullarında daha elmi və sistematik yanaşmaları tətbiq etməyə başlamalarına imkan yaratmışdır. Claude Bernard həmçinin tibb təhsilində yeni üsulların tətbiqini müdafiə etmişdir. O, həkimlərin yalnız nəzəri biliklərlə deyil, eyni zamanda eksperimental təcrübələrlə də təhsil almasını vacib saymışdır. Bu yanaşma, tibbi tədqiqatın inkişafında eksperimental metodların daha geniş tətbiqinə yol açmışdır. Mükafatlar və tanınma Claude Bernard'ın elmi töhfələri dünya elmi cəmiyyətləri tərəfindən geniş şəkildə tanınmışdır. O, müxtəlif mükafatlarla təltif edilmiş və Fransada bir çox elmi mükafata layiq görülmüşdür. Bernard, həmçinin Fransız Elmi Cəmiyyətinin üzvü olmuş və dövrünün ən nüfuzlu alimlərindən biri kimi qəbul edilmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Claude_Bernard
https://www.britannica.com/biography/Claude-Bernard
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9139283/
https://www.newadvent.org/cathen/02497a.htm
https://www.college-de-france.fr/en/chair/claude-bernard-medicine-statutory-chair/biography
https://orbi.uliege.be/bitstream/2268/79049/1/C.BERNARD
https://www.nature.com/articles/017304b0
Tarix : 2 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
