Cırtdan tinamu (Taoniscus nanus) - Həmçinin ən kiçik tinamu kimi tanınan, Braziliyada yayılmış kiçik, xarici görünüşünə görə kəkliyə bənzər, qısa quyruğu və qanadları olan bir quş növü. Bu tinamu, "Taoniscus" cinsinin yeganə nümayəndəsidir və nəsli kəsilmək təhlükəsi ilə üzləşən növlərdən biridir. Taksonomiya və sistematika Bütün tinamular "Tinamidae" fəsiləsinə aiddir və daha geniş mənada ratitlər qrupuna daxildir. Digər ratitlərdən fərqli olaraq, tinamular uça bilir, baxmayaraq ki, ümumiyyətlə güclü uçucu deyillər. Bütün ratitlər qədim uçan quşlardan təkamül ediblər və tinamular bu quşların ən yaxın müasir qohumlarıdır. Cırtdan tinamu, "Taoniscus" cinsinin yeganə üzvüdür və monotipik növdür. 2022-ci ildə çap olunan filogenetik araşdırmada, Cırtdan tinamunun "Nothura" cinsi daxilində yerləşdiyi müəyyən edilmişdir. Təsvir Cırtdan tinamu təxminən 16 sm (6.3 düym) uzunluğundadır. Boz-qəhvəyi rəngdə olub, açıq rəngli boğazı, qabarıq naxışlı boyun və üst hissələri, qəhvəyi zolaqlı sarımtıl alt hissələri və qara rəngli baş təpəsi var. Bəzi fərdlər digərlərindən daha tünd və boz rəngdə ola bilər, lakin bu rəng fərqlərinin morflar və ya cinsiyyət fərqləri ilə əlaqəli olub-olmadığı hələ də aydın deyildir. Gözün iris hissəsi və ayaqları solğun sarı rəngdədir. Bu quş, kiçik bir "nothura"ya bənzəyir, lakin "ocellated crake" ilə qarışdırılma ehtimalı daha yüksəkdir. Yayılması və yaşayış mühiti Cırtdan tinamu, Braziliyanın cənub-şərqindəki "Cerrado" regionunda, təxminən 1000 m (3300 fut) yüksəklikdə yerləşən quru kolluqlu çöllərdə yaşayır. Bu növ, "Distrito Federal", "Goiás", "Minas Gerais", "Mato Grosso do Sul", "São Paulo" və keçmişdə "Paraná" əyalətlərində tapılmışdır. Paraqvay (Misiones) və Argentina (Río Bermejo, Chaco və ya Formosa) ərazilərindən də nümunələr məlumdur, lakin son dövrlərdə yalnız Braziliyada qeydə alınmışdır. Bununla belə, bu quş çox gizli olduğu üçün asanlıqla nəzərdən qaça bilər. Davranış və ekologiya Cırtdan tinamunun əsas qidası ot toxumları, termitlər və digər həşəratlar və buğumayaqlılardan ibarətdir. Təhlükələr Cırtdan tinamu hazırda mexanikləşdirilmiş kənd təsərrüfatı, intensiv maldarlıq, meşə əkmə, invaziv otlar, pestisidlərin həddindən artıq istifadəsi və illik yanğınlar səbəbiylə yaşayış mühitinin itirilməsi təhlükəsi ilə üzləşir. Bəzi bölgələrdə insanlar tərəfindən qida üçün ovlanır. Kənd təsərrüfatı və maldarlıq onun ən böyük təhlükələrindəndir. Kiçik tinamu, "IUCN Qırmızı Siyahısı"na görə "Zəif" kateqoriyasında qiymətləndirilir. Onun yayılma sahəsi 57,700 km² (22,300 kv mil) təşkil edir və 2000-ci ildə aparılan son populyasiya qiymətləndirməsinə görə 5,800 ilə 6,960 arasında yetkin fərd qalıb. Status Cırtdan tinamu hazırda üç qorunan ərazidə qorunur: "Serra da Canastra" Milli Parkı, "Itapetininga" Təcrübə Stansiyası və "IBGE Roncador" Bioloji Qoruğu. Argentina ərazisindəki Río Bermejo yaxınlığında bir neçə ərazi səs yazıları vasitəsilə araşdırılmışdır, lakin növ tapılmamışdır. Həmçinin, "Serra do Cipó" Milli Parkı, "Chapada dos Veadeiros" Milli Parkı və "Emas" Milli Parkında bu növ üçün xüsusi səs yazıları ilə araşdırmalar aparmaq təklif edilmişdir. Bundan əlavə, Argentina və Paraqvayda nümunələrin toplandığı ərazilərdə əlavə araşdırmalar aparmaq və mövcud qorunan ərazilər üçün ən yaxşı idarəetmə təcrübələrini müəyyən etmək, həmçinin "cerrado" yaşayış mühitlərində yanğınları nəzarət altına almaq təklif olunur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Dwarf_tinamou
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/dwarf-tinamou-taoniscus-nanus
https://birdsoftheworld.org/bow/species/dwatin1/cur/introduction
https://ebird.org/species/dwatin1
https://www.britannica.com/animal/dwarf-tinamou
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=B62C4561591FC73C
https://ebird.org/species/dwatin1/BR-BA
https://www.inaturalist.org/taxa/20714-Taoniscus-nanus
Tarix : 25 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
