Cırıldayan pazdimdik (Psophodes cristatus) - Avstraliyaya endemik olan dörd-beş oxuyan quş növündən ibarət "Psophodes" cinsinin, orta ölçülü bir növü. Bu növ, əsasən Avstraliyanın cənub-şərq daxili bölgələrindəki alçaq kolluqlarda rast gəlinir və fərqli cırıltılı çağırışı ilə seçilir. Cırıldayan pazdimdik və zəngli pazdimdik (Psophodes occidentalis) bir zamanlar eyni növ kimi qəbul edilsə də, 1973-cü ildə çağırışlarındakı əhəmiyyətli fərqlərə görə ayrı növlər kimi təsnif edilmişdir. Taksonomiya Con Qould ilk dəfə P. cristatus və P. occidentalis növlərini bir növ kimi (Sphenostoma cristatum) təsvir etmişdir. Bu təsnifat 1973-cü ilə qədər qəbul edilirdi. Növlərin ayrılması əsasən onların mahnıları və yayılma sahələrindəki fərqlər əsasında həyata keçirilmişdir. Təsvir Cırıldayan pazdimdik orta ölçülü quş olub, təxminən 18–21 sm uzunluğunda və 31–64 qram çəkisindədir. Yetkin fərdlərin dimdiyi tünd rəngli və pazşəkilli, cavan fərdlərin dimdiyi isə buynuz rəngindədir. Quşun incə və dik lələkli kəkili və uzun, yumru quyruğu var. Yetkin fərdlərin üst hissələri açıq qəhvəyi, alt hissələri isə ağ/açıq boz rəngdədir. Uçuş lələkləri ağ kənarlı, quyruğu isə tünd qara-qəhvəyi rəngdə olub, ucunda ağ ləkə var. Cavan fərdlərin lələkləri oxşar olsa da, uçuş lələklərinin ucları sarımtıl rəngdədir. Bu quş tez-tez zəngli pazdimdiklə (Psophodes occidentalis) qarışdırılır. Əsas fərqləndirici xüsusiyyətlərə zəif döş zolaqları, bir qədər uzun quyruğu və təkrar olunan cırıltılı çağırışı daxildir. Çağırış Bu növün fərqli çağırışı antifonal duet kimi təsvir edilir. Pizzi və Naytın təsvirinə görə, erkək fərd "sitzi-cheeri" (toyuqquşunun cırıltısına bənzər) səsi çıxarır, dişi fərd isə yuxarı doğru yuvarlanan "r-e-e-e-t CHEER" səsi ilə cavab verir. Simpson və Day isə bu çağırışı "sərçəyə bənzər və təkrar olunan" kimi təsvir edir: erkəyin "chirrrp", dişinin isə "ee cheer" səsi. Yayılması və məskəni Cırıldayan pazdimdik Avstraliyanın cənub-şərq daxili bölgələrində yayılıb və əsasən akasiya növləri ilə zəngin olan alçaq, açıq kolluqlarda yaşayır. Yayılması qeyri-bərabər olsa da, bu quş yerli miqyasda çoxsaylıdır. Növ geniş ərazidə yayılsa da, cənub hissələrdə nadir hallarda rast gəlinir. Mavi kollar, akasiya, emu kolları və lignum növləri ilə zəngin olan əraziləri üstün tutur. Ekologiya Cırıldayan pazdimdik bütün il boyu əraziyə bağlıdır. Yetkin fərdlər adətən yerli quşlardır və 20-ə qədər quşdan ibarət kiçik dəstələr tez-tez qeydə alınır. Cavan fərdlər daha geniş yayılır və bəzən 100-ə qədər quşdan ibarət sərbəst yemək axtaran dəstələr əmələ gətirir. Bu növ təvazökar və sakit olsa da (zəngli pazdimdikdən daha az ürəkli), çağırış zamanı fərqlənir. Yemək axtararkən qısa uçuşlar edir (kiçik çırpınma və sürüşmə) və ya örtük arasında qaçır. Bu növ köçəri deyil. Qidalanma Cırıldayan pazdimdik əsasən toxum və həşəratlarla qidalanır. Çoxalma Bu növün il boyu bir neçə çoxalma mövsümü var: mart-may və avqust-noyabr ayları, həmçinin yağışdan sonra. Yuva ot, budaq və qabıqdan (daha incə materialla örtülmüş) ibarət dayaz qabarcıq şəklindədir. Adətən sıx ağac, kolu və ya ökseotu çətirlərində, əsasən yer səviyyəsindən 3 metr yüksəklikdə qurulur. Hər dəfəyə iki-üç mavi-yaşıl rəngli və seyrek tünd ləkəli yumurta qoyulur. Yumurtalar ucu dar oval şəkilli olub, təxminən 24 x 17 mm ölçüdədir. İnkubasiya müddəti məlum deyil. Bu növün ömrü təxminən 6,4 ildir. Cinslərin qidalanma və valideynlik rollarında fərq olub-olmadığı məlum deyil. Mühafizə statusu "Beynəlxalq Təbiəti Qoruma İttifaqı" (IUCN) cırıldayan pazdimdiki "Az qorxulu" kimi təsnif edib.
https://en.wikipedia.org/wiki/Chirruping_wedgebill
https://ebird.org/species/chiwed2
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=8D83C373110C2DB9
https://xeno-canto.org/species/Psophodes-cristatus
https://birdsoftheworld.org/bow/species/chiwed2/cur/introduction
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/chirruping-wedgebill-psophodes-cristatus
https://www.inaturalist.org/taxa/117075-Psophodes-cristatus
https://animalia.bio/chirruping-wedgebill#google_vignette
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
