Çipləyən sərçə (Spizella passerina) - "Passerellidae" fəsiləsinə aid, "Yeni Dünya" sərçəsi növü. Şimali Amerikanın böyük bir hissəsində geniş yayılmış, kifayət qədər mülayim və ümumi bir quşdur. Çipləyən sərçənin beş yarımnövü var. Bu quş qismən miqrantdır; şimal populyasiyaları payızda cənuba, Meksika və ABŞ-nin cənubuna qədər miqrasiya edir və yazda yenidən şimala qayıdır. İldə iki dəfə tük dəyişir. Çoxalma lələklərində üst hissələri narıncı-qızılı, başı və alt hissələri boz, xarakterik qırmızı başlığı var. Çoxalma mövsümündən kənarda başlığı qəhvəyi rəngdədir və üz işarələri daha az fərqlənir. Oxuması trill səsidir və gecə miqrasiya zamanı eşidilən kəskin bir uçuş çağırışı var. Qışda Çipləyən sərçələr qruplaşır və bəzən digər quş növləri ilə birlikdə olur. Əsasən yerdə toxumlar və digər qidalar axtarır, həmçinin bitkilər və ağaclar üzərində dırmaşaraq tumurcuqlar və kiçik onurğasızlar ilə qidalanır. Qərbdə əsasən iynəyarpaqlı meşələrdə çoxalır, lakin şərqdə meşəliklərdə, kənd təsərrüfatı ərazilərində, parklarda və bağlarda yuva qurur. Çoxalma aprel və may aylarında başlayır və yuva adətən ağacda qurulur. Təsvir İl boyu yetkin fərdlər alt hissədə boz, üst hissədə isə narıncı-qızılı rəngdədir. Çoxalma lələklərində yetkin fərdlərin qırmızı başlığı, demək olar ki, ağ qaş zolağı və gözdən keçən qara xətti var. Çoxalma mövsümündən kənarda yetkin fərdlər daha az fərqlənən işarələrə malikdir, qəhvəyi başlığı, tünd qaş zolağı və tünd göz xətti var. Cavan Çipləyən sərçələr alt hissədə zolaqlıdır. Çoxalma mövsümündən kənarda yetkin fərdlər kimi, onlar da gözdən keçən tünd xəttə malikdirlər. Qəhvəyi başlıq və tünd qaş zolağı dəyişkəndir, lakin ümumiyyətlə cavan fərdlərdə daha az fərqlənir. Ölçülər: Uzunluq: 12–15 sm Çəki: 11–17 qram Qanadları arası məsafə: 21 sm Çoxalma Erkək Çipləyən sərçələr mart ayından (Teksas kimi daha cənub ərazilərdə) mayın ortalarına qədər (cənubi Alberta və şimali Ontario kimi şimal ərazilərdə) çoxalma ərazilərinə gəlir. Dişi fərd bir-iki həftə sonra gəlir və erkək fərd tezliklə oxumağa başlayaraq cütləşmək üçün partner axtarır. Cütləşmədən sonra yuva qurmağa başlayır (dişi fərdin gəlişindən təxminən iki həftə sonra). Ümumilikdə, çoxalma mövsümü martdan avqusta qədər davam edir. Çipləyən sərçə otlu, açıq meşəliklərdə və kolluqlu otlaqlarda çoxalır. Yuva adətən yerdən yüksəkdə, lakin 6 metrdən (20 fut) aşağıda və orta hesabla 1 metr (3,3 fut) hündürlükdə, ağacda (adətən gənc, qısa və sıx iynəyarpaqlı ağaclar) və ya kolda qurulur. Yuva dişi fərd tərəfindən təxminən dörd gün ərzində qurulur. Ot və kök parçalarından ibarət sərbəst platforma və bitki lifləri ilə heyvan tüklərindən ibarət açıq fincan şəklindədir. Çipləyən sərçə iki ilə yeddi arasında açıq mavi və ya ağ rəngli, qara, qəhvəyi və ya bənövşəyi ləkələri olan yumurta qoyur. Yumurtalar təxminən 17 x 12 mm ölçüdədir və dişi fərd tərəfindən 10–15 gün müddətində qorunur. Çipləyən sərçə tez-tez qəhvəyibaşlı inəkkəsi tərəfindən parazitləşdirilir, bu da adətən yuvanın tərk edilməsi ilə nəticələnir. Qidalanma Çipləyən sərçə il boyu toxumlarla qidalanır, baxmayaraq ki, çoxalma mövsümündə əsasən həşəratlarla qidalanır. Bəzən hörümçəklər də ovlanır. Yaz aylarında "Taraxacum officinale" toxumları vacibdir, həmçinin "Fallopia convolvulus", "Melilotus spp.", "Stellaria media", "Chenopodium album", "Avena spp." və digər bitkilərin toxumları ilə qidalanır. İl boyu Çipləyən sərçələr yerdə, örtülü ərazilərdə, tez-tez tarlaların kənarlarında qidalanır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Chipping_sparrow
https://www.allaboutbirds.org/guide/Chipping_Sparrow/id
https://ebird.org/species/chispa
https://www.allaboutbirds.org/guide/Chipping_Sparrow/overview
https://www.audubon.org/field-guide/bird/chipping-sparrow
https://abcbirds.org/bird/chipping-sparrow/
https://txtbba.tamu.edu/species-accounts/chipping-sparrow/
https://mdc.mo.gov/discover-nature/field-guide/chipping-sparrow
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
