Cheerleader Effekti (Cheerleader Effect) -İnsanların qrup şəklində olduqları zaman fərdlərin daha cazibədar görünməsi fenomeni. Bu, psixologiyada qrup cazibədarlığı (group attractiveness) kimi də tanınır. Bu anlayış ilk dəfə 2008-ci ildə məşhur "How I Met Your Mother" serialında adı çəkildikdən sonra daha populyar olub. Serialda bu fenomen, "qrupda hər kəs daha yaxşı görünür" kimi izah edilmişdi. Sonradan elmi araşdırmalarla təsdiqlənmişdir ki, bu təsir realdır və insanların vizual qavrayışında mühüm rol oynayır. Səbəbləri - Vizual ortaqlıq: Beyin qrupdakı fərdləri ortalama bir şəkilə birləşdirir, bu da fərdi qüsurları gizlədə bilər. - Kontekst təsiri: Cazibədar bir qrup mühitində insanın cazibədarlığı artır kimi görünür. - Sosial təsir: Bir qrupun bir hissəsi olmaq, fərdlərin daha cəlbedici görünməsinə səbəb ola bilər. Xüsusiyyətləri 1. Statistik təhlil və ortaq cazibədarlıq: Təsəvvür edin ki, bir qrupdakı fərdlərdən bəziləri olduqca cazibədar, digərləri isə ortalamadan aşağı görünüşə malikdir. Gözümüz qrupdakı üzlərin ümumi xüsusiyyətlərini toplu şəkildə qavrayır və bu səbəbdən qrupun ümumi cazibədarlığı fərdi cazibədarlıqdan yüksək görünə bilər. 2. Fərqlərin yumşaldılması: Fərdlərin üzündəki qüsurlar və ya asimmetriyalar qrupu təşkil edən digər üzlərin xüsusiyyətləri arasında daha az nəzərə çarpır. Bu, qüsurların gizlənməsinə və fərdin daha cəlbedici görünməsinə səbəb ola bilər. 3. Perseptual yığılma (Perceptual Averaging): Beyin qrupdakı üzləri orta bir şablona əsasən qavramağa çalışır. Orta üzlər isə adətən daha cazibədar görünür, çünki insan beyninə görə simmetriya və balans daha xoş qarşılanır. 4. Sosial və inteqrasiya: Bir qrup içərisində olmaq fərdlərin "sosial statusunu" artırır. Bu status artımı şəxsin cazibədarlığına dair sosial təsəvvürləri dəyişə bilər. Qrupda populyar və ya sosial cəhətdən yüksək qiymətləndirilən insanlar daha cazibədar görünməyə meyillidirlər. 5. Kontekst faktoru: Qrup şəklində insanlara baxarkən, diqqətimiz tək bir fərddən çox qrupa yönəlir. Bu da fərdlərin müsbət və mənfi cəhətlərini daha az fərqləndirməyə səbəb olur, ümumi pozitiv təəssürat formalaşır. Mənfi cəhətləri 1. Fərdi dəyərləndirmənin zəifləməsi: Qrup şəklində olduğunuz zaman fərdi cazibədarlığınız başqalarının cazibədarlığı ilə "maskalana" bilər. Bu, sizin fərdi xüsusiyyətlərinizin tanınmamasına və fərdiliyinizin kölgədə qalmasına səbəb ola bilər. 2. Yanlış gözləntilər: Bir qrup daxilində birinə qarşı cazibə hiss edə bilərsiniz, lakin həmin şəxsi təkbaşına gördüyünüzdə onun sizin gözləntilərinizə uyğun olmadığını başa düşə bilərsiniz. Bu, "yanlış cazibə" yaradır, məyusluğa səbəb olur. 3. Sosial təzyiq və özünü müqayisə: Qrup şəklində fərdlər özlərini başqaları ilə müqayisə etməyə başlayır. Əgər bir qrupda daha cazibədar insanlar varsa, özünüqiymətləndirmə aşağı düşə bilər. Bu da özünəinamın azalmasına gətirib çıxara bilər. 4. Manipulyasiya riski: Effekti stifadə edənlər (məsələn, marketoloqlar və ya sosial manipulyatorlar) sizi bir qrupu və ya məhsulu olduğundan daha cazibədar görməyə məcbur edə bilər. Bu, yanlış qərarlar qəbul etməyə səbəb ola bilər. 5. Qrupdakı ən güclü şəxslərin kölgəsi: Qrupda daha cazibədar və ya xarizmatik bir şəxs varsa, qalan fərdlər onun kölgəsində qala bilər. Bu, qrup daxilində fərdlərin görünməməsinə və sosial əlaqələrin zəifləməsinə səbəb ola bilər. 6. Davamlılıq problemi: Qrupun yaratdığı cazibədarlıq effekti davamlı deyil. Qrup dağıldıqda və ya insanlar fərdi şəkildə təqdim olunduqda, bu effekt yox olur. Bu, müəyyən vəziyyətlərdə çaşdırıcı ola bilər. Müsbət cəhətləri 1. Qrupun cazibədarlığının artması: İnsanlar qrup halında daha cəlbedici görünə bilər. Bu, sosial mühitlərdə özünəinamın artmasına və insanların daha rahat əlaqə qurmasına kömək edə bilər. 2. Təəssüratların yaxşılaşdırılması: Bir qrupa aid olmaq fərdlər haqqında daha müsbət təəssürat yaratmağa kömək edir. Bu, xüsusilə ilk tanışlıqlarda və ya sosial tədbirlərdə faydalıdır. 3. Sosial bağlılıq və birlik hissinin güclənməsi: Qrup şəklində olmaq fərdlərə aidiyyat hissi verir. Bu, insanların daha sosial və dostyana davranmasına səbəb ola bilər. 4. Vizual qüsurların gizlədilməsi: Qrup daxilində fərdlərin vizual qüsurları daha az nəzərə çarpır. Bu, özünü daha yaxşı hiss etməyə və özünəinamın artmasına səbəb ola bilər. 5. Marketinq və ictimaiyyətlə əlaqələrdə effektivlik: Reklamlarda, film səhnələrində və ya moda nümayişlərində qruplardan istifadə edilməsi məhsul və ya xidmətin daha cazibədar görünməsinə kömək edir. Bu, diqqət cəlb etmək və müsbət imic yaratmaq üçün təsirli bir vasitədir. 6. Qrup dinamikası və komanda ruhu: Qrupların daha cazibədar görünməsi, komandaların və ya dost qruplarının bir arada qalmasını təşviq edir. Bu, daha güclü sosial əlaqələr qurmağa imkan yaradır. 7. İnsanların pozitiv enerjisini artırır: Cazibədar bir qrupun hissəsi olmaq, insanlarda daha pozitiv emosiyalar yarada və əhval-ruhiyyəni yüksəldə bilər.
https://www.tasmanic.eu/blog/cheerleader-effect/
https://tactics.convertize.com/definitions/cheerleader-effect
https://theconversation.com/yes-the-cheerleader-effect-is-real-and-you-can-make-it-work-in-your-favour-92501
https://www.renascence.io/journal/cheerleader-effect-objects-appearing-more-attractive-in-groups
Tarix : 21 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
