Charles Batteux (1713-1780) - Fransız filosofu və estetik nəzəriyyəçi. Ən çox sənət nəzəriyyəsi və gözəllik anlayışları ilə bağlı töhfələri ilə tanınır. O, XVIII əsrin işıqlı dövrü olan İşıqlandırma dövründə yaşayıb və bu dövrün məntiq və rasionalizm prinsipləri ilə sənət və gözəllik anlayışlarını əlaqələndirməkdə mühüm rol oynamışdır. Erkən həyatı və təhsili Charles Batteux Parisdə anadan olmuş və burada fəlsəfə və sənət sahəsində təhsil almışdır. Onun təhsilini formalaşdıran əsas amillərdən biri, İşıqlandırma dövrünün rasionalist yanaşmaları və bu dövrün fəlsəfəsinin insan düşüncəsi ilə bağlı təcrübə və müşahidə əsaslı yanaşmalara yönəlməsidir. Batteux öz dövrünün görkəmli filosoflarından olan René Dekart və Pierre Bourdieu kimi böyük şəxsiyyətlərin təsirində inkişaf etmişdir. Əsas fəaliyyəti: Les Beaux-Arts réduits à un même principe Batteuxun ən məşhur və təsirli əsəri 1746-cı ildə nəşr olunmuş "Les Beaux-Arts réduits à un même principe" ("Gözəl Sənətlər eyni bir prinsipə endirilmişdir") adlı kitabıdır. Bu əsərində Batteux, bütün gözəl sənətlərin, yəni rəsmin, heykəltəraşlığın, musiqinin, poeziyanın və rəqsın, eyni bir əsas prinsipə əsaslandığını irəli sürmüşdür: təbəii təqlid. O, sənətlərin əsas məqsədinin təbiətin gözəlliyini təkrarlamaq və auditoriyanı emosional cəhətdən təsirləndirmək olduğunu bildirmişdir. Batteux’un fikrincə, sənət əsərləri təbiətin müxtəlif gözəlliklərini və insan emosiyalarını necə əks etdirdiyini ifadə edərək əsil sənət həqiqətini ortaya qoyur. Bu yanaşma, Batteuxun sənətə olan baxışını yalnız nəzəri mülahizələrdən ibarət deyil, eyni zamanda sənətin praktiki və təbii dünyanı əks etdirməsi yönündə də qurmuşdur. O, sənətlərin müxtəlif formalarını eyni prinsiplə əlaqələndirməyə çalışmış, bunu ən uyğun və sadə şəkildə ifadə etməyə çalışmışdır. Batteux’un bu yanaşması, o dövrün Barokko və Rokoko stilinin müasir sənət şərhindəki bəzi texniki sərtliyinə qarşı bir reaksiyadır. Estetik nəzəriyyə və təsiri Batteuxun ən mühüm töhfələrindən biri, sənətin birləşdirici prinsipləri haqqında təklif etdiyi nəzəriyyə olmuşdur. O, sənətin bir çox fərqli sahəsinin bir-birinə bağlı olduğunu və bütün sənətlərin təbiətə əsaslandığını iddia etmişdir. Bu yanaşma, gələcəkdə digər fəlsəfi və sənət nəzəriyyəçilərinin, xüsusilə İmmanuel Kant kimi filosofların sənət və gözəllik haqda fikirlərinə təsir etmişdir. Batteuxun estetik yanaşmasının mirası Batteuxun sənət nəzəriyyəsi, estetik fəlsəfənin inkişafında mühüm mərhələ olmuşdur. Onun nəzəriyyələri, xüsusilə sənətlərin vahid bir prinsiplə idarə olunduğu fikri, gələcək sənət nəzəriyyəçilərinə və sənətçilərinə böyük təsir göstərmişdir. Batteux’un yanaşmaları, müasir sənətə və gözəlliyə dair daha çox fərdi və subyektiv yanaşmaların formalaşmasına da təsir etmişdir. Fransada və Avropada Batteux’un əsərləri geniş şəkildə oxunmuş və sənət nəzəriyyəsindəki ənənələri dəyişdirməkdə mühim rol oynamışdır. O, sənətləri yalnız gözəllik və estetik baxımdan qiymətləndirməkdən daha çox, onların insan həyatını və emosiyalarını necə təsir etdiyini anlamağa çalışmışdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Charles_Batteux
https://www.britannica.com/biography/Charles-Batteux
https://www.encyclopedia.com/humanities/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/batteux-abbe-charles-1713-1780
https://www.newadvent.org/cathen/02350a.htm
https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/oi/authority.20110803095451709
https://www.amazon.com/Books-Charles-Batteux/s?rh=n%3A283155%2Cp_27%3ACharles%2BBatteux
https://www.amazon.com/stores/Charles-Batteux/author/B001K6P8EQ?ref=ap_rdr&isDramIntegrated=true&shoppingPortalEnabled=true
Tarix : 21 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
