Ceyms Lavlok - İngilis alim, ekoloq və ixtiraçıdır, 26 iyul 1919-cu ildə anadan olub və 26 iyul 2022-ci ildə vəfat edib. O, “Qaya hipotezi”ni (Gaia Hypothesis) təklif edərək Yer kürəsini özünü tənzimləyən canlı bir sistem kimi təsvir edib. Bu nəzəriyyə ekologiya və iqlim elmində böyük təsir göstərib. Lavlok həmçinin elektron tutma detektorunu (ECD) ixtira edib ki, bu cihaz ətraf mühitdəki xlorofluorokarbonları (CFC) aşkar edərək ozon təbəqəsinin məhvinin anlaşılmasına kömək edib. Erkən həyat və təhsil Ceyms Efreyim Lavlok 26 iyul 1919-cu ildə İngiltərənin Hertfordşir şəhərində, Letçvort Qarden Siti-də anadan olub. Atası Alfred Lavlok sənətkar, anası Nelli Ann Lavlok kəndli ailəsindən idi. Yoxsul, lakin maraqlı bir mühitdə böyüyüb, təbiətə və elmi kitablara həvəs göstərib. Londonun Brixton məktəbində oxuyub, lakin rəsmi təhsilə soyuq yanaşıb. 1939-cu ildə Mançester Universitetində kimya üzrə bakalavr dərəcəsi alıb, 1941-ci ildə London Universitetində biofizika üzrə doktorluq dərəcəsi qazanıb. Karyera Lavlok İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Milli Tibbi Tədqiqat İnstitutunda (1941-1961) işləyib və burada donma və yanma müalicələri üzrə tədqiqatlar aparıb. 1957-ci ildə ECD-ni ixtira edib; bu cihaz CFC-ləri ölçərək 1970-ci illərdə ozon dəliyinin kəşfinə zəmin yaradıb. 1961-1964-cü illərdə NASA-da Marsda həyat axtarışı üçün alətlər dizayn edib və burada Qaya ideyası ilk dəfə formalaşıb. 1970-ci illərdə mikrobioloq Lin Marqulis ilə əməkdaşlıq edərək Qaya hipotezini işləyib: Yerin atmosferi, okeanları və biosferi bir-biri ilə əlaqədə işləyərək həyatı dəstəkləyir. “Gaia: A New Look at Life on Earth” (1979) kitabı bu fikri populyarlaşdırıb. 1980-ci illərdən sonra iqlim dəyişikliyi barədə xəbərdarlıq edib, lakin nüvə enerjisinə dəstəyi ilə bəzi ekoloqları təəccübləndirib. 2006-cı ildə “The Revenge of Gaia”da iqlim böhranının şiddətini vurğulayıb. Ömrünün sonuna qədər müstəqil alim kimi çalışıb.
https://www.britannica.com/biography/James-Lovelock
https://www.theguardian.com/environment/2022/jul/27/james-lovelock-obituary
https://www.nytimes.com/2022/07/27/climate/james-lovelock-dead.html
https://astrobiology.nasa.gov/news/in-memoriam-james-lovelock/
https://www.ucl.ac.uk/news/2022/jul/remembrance-james-lovelock-scientist-inventor-who-transformed-our-view-life-earth
https://blog.sciencemuseumgroup.org.uk/remembering-james-lovelock/
https://en.wikipedia.org/wiki/James_Lovelock
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
