Cerboalar - Şimali Afrika və Asiyada yayılmış, çöl mühitlərində yaşayan gəmiricilər. İsti çöllərdə yaşayışa uyğunlaşmış bu heyvanlar, əsasən qaranlıq saatlarında aktivdirlər və gündüzləri yuvalarında gizlənirlər. Taksanomiya Cerboalar "Dipodidae" ailəsinə aiddir. "Dipodidae" ailəsi müxtəlif ölçü, davranış və yaşayış yeri ilə fərqlənən bir neçə cerboa növünü özündə birləşdirir. Xüsusiyyətləri Cerboaların bədən uzunluğu 4 ilə 26 sm arasında dəyişir, quyruqları isə 7 ilə 30 sm arasında, adətən bədənlərindən uzun olur. Uzun arxa ayaqları, qısa ön ayaqları və sıçrayarkən balans saxlamağa kömək edən uzun quyruqları var. Cerboaların anatomiyası sıçrayışa daha yaxşı uyğunlaşdırılıb, metatarzal sümük birləşərək "kanyon sümüyü" adlanan uzun bir sümük əmələ gətirir və bu, onlara sıçrayış zamanı əlavə qüvvət verir. Kürkləri adətən çölün qum rənginə uyğun olan rəngdə olur, bu da onlara yaşadıqları mühitdə kamuflyaj təmin edir. Bəzi cerboa növlərinin böyük dovşan qulaqları, bəzilərinin isə siçovul və ya siçan kimi qulaqları var. Davranış və uyğunlaşmalar Adətən 10-13 sm məsafəni sıçrayırlar, lakin təhdid altında olduqda 3 metrə qədər sıçrayış edə bilərlər. Onlar əsasən qaranlıq saatlarında aktivdirlər və gündüzləri çölün isti temperaturundan qorunmaq üçün yuvalarında gizlənirlər. Bu yuvalar, yırtıcılardan sürətlə qaçmaq üçün təcili çıxış yolları ilə təchiz olunmuşdur. Bu gəmiricilər tək yaşayır və adətən fərdi yuvalara sahibdirlər. Lakin bəzi növlər soyuq iqlimlərdə "sərbəst koloniyalar" qura bilər, burada bir neçə cerboa növü əlavə istilik təmin etmək üçün birgə yuvalar qazırlar. Cerboalar yeməklərini saxlamazlar, lakin bitki parçalarını, kökləri və bəzən həşəratları yeyərək qida alırlar. Qidalanma Cerboalar əsasən bitkilərin yumşaq hissələri ilə qidalanır və sərt toxumları yeyə bilmirlərr. Bəzi növlər isə fürsət olduqda digər cerboaları və qarşılarına çıxan heyvanları yeyirlər. Cerboalar su içmirlər, əksinə qida ilə əldə etdikləri suyu istifadə edirlər. Çöl bitkilərini sevir, nəm olduqda yeyir, quruduqda isə bitkilərin köklərini qazıb çıxarırlar, çünki bu hissə daha çox su saxlayır. Cerboa həmçinin gecə qidalanaraq su itkisini minimuma endirməyə çalışır. Əlaqə və qavrayış "Dipodidae" ailəsinin bir çox növü tozla vanna qəbul edərək kimyəvi əlaqə qururlar. Onların yaxşı eşitmə qabiliyyəti var ki, bu da onlara yırtıcılardan qaçmağa kömək edir. Onlar səs və ya vibrasiyalarla da əlaqə qura bilərlər. Çoxalma Cerboaların çoxalma sistemi "poliqinous" ola bilər. Bəzi növlərdə, xüsusilə qış yuxusundan sonra çoxalma dövrü başlayır. Dişi cerboa yayda iki dəfə çoxala bilər və hər dəfə 2-6 balasını böyüdür. Hamiləlik dövrü 25-35 gün arasında davam edir. Dişi cerboalar, digər məməlilərdə olduğu kimi, balalarını süd verərək böyüdürlər. Yaz və yay aylarında qida bolluğu yaranır ki, bu da cerboaların çoxalma sürətinin artmasına səbəb olur. Cerboalar cütləşmə hormonları istehsal edən hüceyrələrə malikdirlər ki, bunlar martdan iyuladək aktiv olur və sonra payızda bu istehsal dayandırılır. Qorunma Hal-hazırda cerboalar təhlükə altında deyillər, lakin yaşayış sahələrinin məhv olması onları təhdid edir. Bununla belə, çöl mühitində yaşamaya uyğunlaşmaları onları sərt şəraitlərdə sağ qalmağa kömək edir. Gələcək tədqiqatlar, cerboaların çoxalma vərdişləri və populyasiya dinamikalarını daha yaxşı başa düşməyə kömək edəcək.

İstinadlar

https://en.wikipedia.org/wiki/Jerboa

https://a-z-animals.com/animals/jerboa/

https://www.britannica.com/animal/jerboa

https://www.worldwildlife.org/magazine/issues/summer-2018/articles/the-long-eared-jerboa-stands-and-hops-in-a-class-of-its-own

https://crittery.co.uk/species-list/jerboa

https://betterplaneteducation.org.uk/factsheets/jerboas-jerboa-behaviour

https://www.enature.qa/specie/lesser-jerboa/

https://today.ucsd.edu/story/evolution_of_kangaroo_like_jerboas_sheds_light_on_limb_development

https://reptula.com/topic/3188-jerboa-hakkinda-her%C5%9Fey-arap-tav%C5%9Fani/

https://evrimagaci.org/araptavsani-allactaga-williamsi-5359?srsltid=AfmBOoqpHjscFrxjyYfuGW_2eOZJRnFSQTDCJEeHGTB-FP4PTWx5m7ss

https://novum-terram.fandom.com/wiki/American_jerboa_(SciiFii)

https://www.independent.co.uk/climate-change/news/did-you-hear-the-one-about-the-longeared-jerboa-it-s-been-photographed-for-the-first-time-764101.html

Tarix : 22 dekabr 2024

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.