Çaydan Effekt (ing. "Teapot Effect") - Fizika və maye dinamikası sahəsində maraqlı bir hadisə. Bu effekt, çayın çaydanın ağzından töküldüyü zaman, bəzən birbaşa axmayıb, çaydanın ağzına yapışaraq yan tərəfdən axması ilə bağlıdır. Səbəbləri - Səth gərginliyi: Maye molekulları arasında olan cazibə qüvvəsi, mayenin səthinə yapışmasını təmin edir. Bu, çayın çaydanın səthinə yapışmasına səbəb olur. - Adgeziya (yapışma): Çayın çaydanın ağzına və səthinə yapışması, onun sərbəst axmasını əngəlləyir. - Axının sürəti və bucağı: Çayın tökülmə sürəti və çaydanın ağzının bucağı, axının necə formalaşacağına təsir edir. Aşağı sürətlə töküldükdə, çay daha çox səthə yapışmağa meyilli olur. Çaydan effektin qarşısını almaq üçün bəzi dizayn həlləri tətbiq edilir - Çaydanın ağzının kənarını kəskin etmək. - Səth gərginliyini azaldacaq materiallardan istifadə etmək. - Ağzın bucağını axının daha asan tökülməsi üçün optimallaşdırmaq. Bu fenomen həm gündəlik həyatımızda, həm də mühəndislik dizaynlarında maraqlı bir problem kimi öyrənilir. Çaydan Effekt daha dərindən araşdırıldıqda, onun bir neçə maraqlı elmi və praktiki tərəfi var. Bu fenomen təkcə çaydanla məhdudlaşmır; oxşar davranışlar müxtəlif maye sistemlərində müşahidə oluna bilər. 1. Bernoulli prinsipi ilə əlaqə :Çaydan Effekt mayenin axın sürəti və təzyiq arasındakı əlaqəni izah edən Bernoulli prinsipinə də bağlıdır. Çayın çaydanın ağzından axarkən, təzyiq fərqləri yaranır. Bu təzyiq fərqləri, mayenin ağzın kənarına daha çox yapışmasına səbəb olur. 2. Viskozite və səth gərginliyi: Əgər mayenin viskozitesi (axıcılığına müqavimət) yüksəkdirsə, Çaydan effekti daha da güclənə bilər. Məsələn, bal və ya şərbət kimi daha qalın mayelərdə bu fenomen daha nəzərə çarpandır. 3. Eksperimental araşdırmalar: Elm adamları bu effekti daha yaxşı başa düşmək üçün yüksək sürətli kameralar və axın simulyasiyalarından istifadə edirlər. Bu tədqiqatlar yalnız çaydanlarla məhdudlaşmır, həm də sənayedə istifadə edilən axın sistemlərinə, məsələn, kimyəvi mayelərin ötürülməsinə də tətbiq edilir. 4. Mühəndislik tətbiqləri: Çaydan effekti problemi gündəlik həyatda zərərsiz görünsə də, mühəndislikdə böyük problemlər yarada bilər.

İstinadlar

https://www.stevenabbott.co.uk/practical-coatings/Teapot.php

https://phys.org/news/2009-11-teapot-effect.html

https://scitechdaily.com/why-teapots-always-drip-scientists-finally-explain-the-teapot-effect/

https://arstechnica.com/science/2021/11/physicists-say-theyve-finally-solved-the-teapot-effect-for-real-this-time/

https://www.scienceworld.ca/stories/ever-wonder-about-teapot-effect/

https://www.newsroom.hlf-foundation.org/blog/article/the-maths-behind-the-annoying-teapot-effect-and-how-to-prevent-it/

https://davidjonespottery.co.uk/the-teapot-effect

https://fyfluiddynamics.com/2021/12/solving-the-teapot-effect/

https://www.quora.com/Why-do-so-many-teapots-dribble-when-poured-given-that-humankind-has-had-thousands-of-years-to-get-the-design-right

https://www.physicsforums.com/threads/the-teapot-effect-investigating-the-causes.542790/

https://www.researchgate.net/publication/45878951_Beating_the_teapot_effect

https://newtonics.org/2022/02/06/the-teapot-effect/

Tarix : 21 dekabr 2024

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.