Causus defilippii ilanı - Ümumi adı ilə burunlu gecə əqrəbi, Viperidae ailəsinin Viperinae yarımfəsiləsinə aid olan zəhərli bir ilan növü. Bu növ Şərqi və Cənubi Afrikaya endemikdir. Zəhəri insanlar üçün ölümcül olmasa da, hələ də tibbi əhəmiyyətli hesab olunur. Heç bir yarımnövü etibarlı kimi tanınmır. Etimologiya Xüsusi adı olan "defilippii", italyan zooloqu Filippo De Filippi-nin şərəfinə verilmişdir. Təsvir C. defilippiinin orta ümumi uzunluğu (quyruq daxil olmaqla) 20–35 sm (8–14 düym) arasındadır, nadir hallarda 50 sm (20 düym) keçir. Başı qısa və genişdir, burnu çıxıntılı, iti və yuxarıya doğru qalxmışdır. Rostral pulcuq böyükdür. Gözlər orta ölçüdədir. Göz ətrafı halqası 1–2 preokulyar, 1–2 postokulyar və 1–2 subokulyar pulcuqdan ibarətdir ki, bunlar gözü üst dodaq pulcuqlarından ayırır. Ümumilikdə 6–7 üst dodaq və 7–10 alt dodaq pulcuğu var. Orta bədəndə 16–18 sıra zəif kələ-kötür bel pulcuqları var ki, bunlar xəzə bənzər görünüşə malikdir. Rəng naxışı açıq qəhvəyi, çəhrayı-qəhvəyi, boz və ya boz-yaşıl əsas rəngdən ibarətdir, bel boyunca uzanan 20–30 tünd rəngli aypara şəkilli işarələrlə örtülüdür. Bununla belə, bu işarələr bəzən müəyyən olunmaz ola bilər. Başda frontal lövhədə təpəsi olan xarakterik V şəkilli işarə var. Gözün arxasında da əyri tünd zolaq mövcuddur. Qarın hissəsi sarımtıldır, vahid rəngdə və ya səpələnmiş kiçik boz-qəhvəyi ləkələrlə örtülüdür. Cavan nümunələr adətən parlaq qara və ya boz rəngdədir. Yayılması Burunlu gecə əqrəbi Tanzaniya və Konqo Demokratik Respublikasından cənuba doğru Malavi, Zambiya, Mozambik və Zimbabvedən Cənubi Afrika və Esvatiniyə qədər tapılır. Tip lokaliteti əvvəlcə "Buenos Ayres" kimi qeyd edilmişdir, bu açıq-aydın bir səhvdir. Broadley (1971) tərəfindən Afrika, Puku kimi məhdudlaşdırılmışdır. Yaşayış yeri C. defilippii rütubətli və quru savannalarda, sahil kolluqlarında və dəniz səviyyəsindən təxminən 1,800 m (5,900 fut) yüksəkliyə qədər olan meşələrdə tapılır. Rütubətli mühitləri üstün tutur, lakin qayalıq yamaclarında və qayalıqlarda quru ərazilərdə də tapılmışdır. Davranış Burunlu gecə əqrəbi ümumiyyətlə gecə fəaldır, lakin tamamilə deyil. Əsasən quruda yaşayır, lakin bəzən qurbağaları təqib edərək aşağı bitkilərə dırmaşır və yaxşı üzür. Günəşlənmədikdə yer örtüyündə, kolluqlarda və çuxurlarda gizlənir. Narahat edildikdə özünü şişirir və tısıldayır. Əsasən yavaş hərəkət edir, lakin tez zərbə endirə bilir. Əsarətdə isə tez bir zamanda əhliləşir və zərbə endirmək istəmir. Zəhər C. defilippii-nin zəhəri haqqında çox az məlumat var, lakin mövcud bir neçə hal tarixində təsvir edilən simptomlara sürətli şişkinlik, qızdırma, bəzən şiddətli ağrı və nadir hallarda limfadenopatiya daxildir. Şişkinlik adətən 2–3 gün ərzində azalır və nekroz halları qeydə alınmayıb. Hazırda bu növün dişləmələrinə qarşı qoruyucu heç bir antidot yoxdur. Qidalanma C. defilippii əsasən kiçik amfibiyalarla qidalanır. Çoxalma C. defilippii yumurta qoyan (ovipar) bir növdür. Bir dəfəyə 6-8 yumurta qoyur, hər biri 23 x 15 mm (.91 x .59 düym) ölçüsündədir. Hər bala təxminən 100 mm (3,9 düym) ümumi uzunluğa (quyruq daxil olmaqla) malikdir.
https://reptile-database.reptarium.cz/species?genus=Causus&species=defilippii
https://animalia.bio/index.php/causus-defilippii
https://www.inaturalist.org/taxa/30822-Causus-defilippii
https://www.africansnakebiteinstitute.com/wp-content/uploads/2023/01/Causus-defilippii.pdf?srsltid=AfmBOopvaPajsccIF5bd91aeYJF4VK5iTgVmdSIVa5aeU9hDysWUXVf-
https://www.liverpoolmuseums.org.uk/artifact/causus-defilippii-jan-1862-3
https://www.srku.edu.in/read?s=Causus+defilippii
https://en.wikipedia.org/wiki/Causus_defilippii
Tarix : 9 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
