Çalçiuhtlikue (Nahuatl dilində: Chālchīuh Tlicuē; mənası: "Nefrit ətəkli") - Astek mifologiyasında su, göllər, çaylar və dənizlərin ilahəsidir. O, yağış tanrısı Tlalokun həyat yoldaşı və ya qadın formasında olan variantı kimi qəbul edilir. Çalçiuhtlikue, eyni zamanda doğum, məhsuldarlıq və su ilə bağlı mərasimlərin hamisi hesab olunur. Etimologiya Çalçiuhtlikue adı Nahuatl dilində chālchīuh ("Nefrit" "qiymətli yaşıl daş") və tlicuē ("ətəkli") sözlərindən yaranmışdır. Tərcümədə "Nefrit ətəkli" mənasını verir. Bu ad onun su və təbii resurslarla bağlı olan müqəddəsliyinə və qiymətli həyat mənbəyi kimi roluna işarə edir. Çalçiuhtlikue tez-tez suyu simvolizə edən yaşıl və mavi tonlarda təsvir olunur. O, uzun, parlaq nefrit daşları ilə bəzədilmiş ətək geyinir və ətrafında axan çaylar, su axınları ilə əhatə olunur. Onun baş geyimi də suyun axışını simvolizə edən detallar ilə zənginləşdirilib. O, su ilə əlaqəli olduğu üçün doğuş və yenilənmə ilahəsi kimi də qəbul edilir. Çalçiuhtlikuenin təsvirlərində onun sularının bəzən xeyirli, bəzən isə dağıdıcı olduğu göstərilir. Bu, onun suyun həm həyat bəxş edən, həm də təhlükəli qüvvə olduğunu göstərən dualist təbiətini əks etdirir. Miflər və əfsanələr Astek mifologiyasında Çalçiuhtlikue dünyanın beşinci dövründə insanların xilası üçün mühüm rol oynayır. Bir əfsanəyə görə, o, insanlara su və məhsuldarlıq verərək onları dəstəkləyirdi. Lakin tanrıların ona etibar etmədiklərini hiss etdikdə, qəzəblənərək dünyanı su basqınına məruz qoydu. Bu mifə görə, Çalçiuhtlikuenin qəzəbi dünyanın "dördüncü günəşi"nin sonu ilə nəticələnir və böyük daşqın insanları balıqlara çevirir. Bununla baxmayaraq, o, bəşəriyyətə yenidən həyat vermək üçün suyu tərtib edən ilahə olaraq xatırlanır. Rituallar və ibadət Çalçiuhtlikuenin şərəfinə su ilə əlaqəli mərasimlər təşkil edilirdi. Asteklər onun xeyir-duası ilə məhsuldarlıq əldə etmək və ya fəlakətlərdən qorunmaq üçün dualar edirdilər. Çaylara, göllərə və digər su mənbələrinə təmiz qurbanlar təqdim olunurdu. Yenidoğan körpələr, Çalçiuhtlikuenin qoruması altında olması üçün xüsusi su mərasimləri ilə müqəddəsləşdirilirdi. İnsanları qurban vermək ənənəsi Texkoko Gölü üzərində yaşayan asteklər, tanrıların yaşamaq üçün qidalara ehtiyacı olduğuna inanırdılar. Eyni zamanda onların həyatları mövsümi yağışlardan asılı olduğu üçün, su tanrılarına borclu olduqlarını hiss edirdilər, çünki yağışlar olmasa aclıq çəkəcək və ya susuzluqdan öləcəkdilər. Onlar tanrılara olan borclarını qaytarmaq üçün insanları qurban vermək lazım olduğunu düşünürdülər. Bu səbəbdən hər il, 6 və ya 7 yaşlı bir uşağı Texkoko gölü üzərində Chalchiuhtlicue tanrısına qurban verilirdilər. Bu gün sözügedən göl qurumuş, Mexiko şəhəri ərazisində kiçik bataqlığa çevrilmiş hissələri qalmışdır. Astek panteonunda yeri Çalçiuhtlikue, yağış tanrısı Tlalokun qadın həmkarı olmaqla yanaşı, Astek panteonunun su ilə bağlı olan ən əhəmiyyətli ilahələrindən biridir. O, həmçinin qadınların, anaların və körpələrin qoruyucusu kimi də mühüm rol oynayırdı. Çalçiuhtlikue, suların həyat bəxş etmə və bəşəriyyəti qoruma potensialı ilə bağlı Astek mədəniyyətinin dərin ekoloji və mistik inanclarını təcəssüm etdirir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Chalchiuhtlicue
https://mythopedia.com/topics/chalchiuhtlicue
https://www.britannica.com/topic/Chalchiuhtlicue
https://www.thaliatook.com/AMGG/chalchiuhtlicue.php
https://artsandculture.google.com/asset/chalchiuhtlicue/bwH16EtN3oKoDQ?hl=en
https://www.kosebucak.com/aztek-su-tanricasi-chalchiuhtlicue-kimdir/
Tarix : 17 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
